اعمال سهمیه‌های جنسیتی تبعیض‌آمیز در دفترچه‌های انتخاب رشته‌ی کنکور

آیا با محدودسازی کنکور به ۱۵ درصد ظرفیت دانشگاه‌ها، بحث «پذیرش جنسیتی» برچیده شده یا قرار است کنکور ۹۸ بی پذیرش جنسیتی به نتیجه برسد؟

به گزارش «تابناک»، به رغم آنکه مقدمات برگزاری متفاوت‌ترین کنکور ادوار در کشورمان فراهم آمده و ثبت نام از متقاضیان به پایان خود نزدیک می‌شود، هنوز ابهامات جدی و فراوانی پیرامون آن به چشم می‌خورد. ابهاماتی که کمتر تلاشی از جانب مسئولان برای پاسخ دادن به آن‌ها به چشم می‌خورد.

از جمله این ابهامات، بحثی است که ریشه در گذشته دارد، اما به دلیل خو گرفتن عموم با آن، کمتر مورد توجه قرار گرفته است. بحث دخیل کردن «جنسیت» در نتایج کنکور که یک دهه پیش مطرح شد و ابهاماتی آفرید تا در نهایت به تایید مسئولان وقت برسد و شائبه‌های تبعیض آمیز بودن آن مطرح شود.

ماجرایی که سال ۱۳۸۶ جدی شد، زمانی که دکتر عبدالرسول پورعباس، رئیس وقت سازمان سنجش آموزش کشور اعمال پذیرش جنسیتی در نتایج کنکور را تایید کرد و در پاسخ به شائبه‌های مطرح پیرامون آن گفت: «نوع پذیرش جنسیتی که در کنکور سراسری اعمال می‌شود موجب پذیرش داوطلبان پسر یا دختر با تفاوت علمی بالا نخواهد شد و این نوع پذیرش به هیچ عنوان تبعیض تلقی نمی‌شود.»

ادعایی که پورعباس در تشریح آن، به قانونی بودن این اقدام اشاره کرد و افزود: «قانونی که ما اعمال می‌کنیم به این صورت است که در برخی رشته‌های روزانه شامل برخی پزشکی‌ها، برخی از مهندسی‌ها و برخی علوم انسانی‌ها حداقل ورود هر جنسیت را تضمین می‌کنیم. این موضوع در بخشی از ظرفیت‌ها به نفع دختران و بخشی از ظرفیت‌ها به نفع پسر‌ها است.»

رئیس وقت سازمان سنجش در ادامه حداقل ورود هر جنس را ۳۰ درصد عنوان کرد و گفت: «حداقل ورود شامل ۳۰ درصد دختر و ۳۰ درصد پسر می‌شود و بقیه داوطلبان به صورت رقابتی پذیرش می‌شوند. این یعنی ۳۰ درصد دختران با دختران و ۳۰ درصد پسران با پسران رقابت می‌کنند. در رشته‌های ریاضی و فنی به دلیل اینکه نمره دختران به طور میانگین پائین‌تر از نمراه پسران است، پذیرش به نفع دختران و در رشته‌های علوم تجربی به دلیل اینکه نمره دختران بیشتر از پسران است پذیرش و قبولی به نفع پسران تمام می‌شود.»

اظهاراتی که اگرچه زمان زیادی از طرح آن‌ها می‌گذرد، اما با توجه به تغییرات رخ داده در کنکور، بار دیگر مهم جلوه می‌کند، به ویژه اگر به این موضوع دقت کنیم که احتمالا رشته‌های مشمول پذیرش جنسیتی با رشته‌هایی که پذیر در آن‌ها از طریق کنکور خواهد بود، تشابه چشمگیری دارند؛ رشته‌هایی که به رغم تغییر کنکور و پذیرش ۸۵ درصد ظرفیت دانشگاه‌ها بر اساس سوابق تحصیلی، باز ورود به آن‌ها تنها از طریق کنکور ممکن است و لاغیر.

آیا قانون ۳۰ ساله سهمیه‌های کنکور تغییر می‌کند؟

گروه جامعه: سهمیه ورود به دانشگاه‌ها امروزه به یکی از موضوعات چالش‌برانگیز عرصه رقابت برای ورود به دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی تبدیل شده است و طی سه سال اخیر بسیاری از داوطلبان با برگزاری تجمعات اعتراضی در مقابل وزارت علوم و مجلس با تبعیض‌آمیز خواندن قوانین مربوط به سهمیه‌ها،‌ اصلاح این قوانین را خواستار شدند، این داوطلبان اعمال سهمیه در آزمون‌ها را نوعی تبعیض و مغایر عدالت آموزشی در کشور می‌دانند.

ورود داوطلبان متقاضی حضور دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی بر اساس سهمیه (مناطق، ایثارگران و جانبازان، خانواده شهدا،‌ زلزله زدگان….)، از نیم قرن پیش با چالش‌ها و حاشیه‌های زیادی مواجه بوده است. عده‌ای این قانون را مغایر عدالت آموزشی عنوان می‌کنند و معتقد هستند تمامی داوطلبان باید شرایط یکسانی برای ورود به دانشگاه‌ها داشته باشند و ایجاد شرایط استثنائی برای برخی داوطلبان از طریق مصوبات و قانون، حقوق سایر داوطلبان را پایمال می‌کند و عدالت آموزشی را زیر سئوال می‌برد. اما از طرف دیگر، عده‌ای دیگر به عنوان موافق این امر معتقدند تقسیم‌بندی داوطلبان با سهمیه‌های مختلف موجب ایجاد فرصت برابر برای داوطلبانی که دسترسی مناسب به امکانات آموزشی ندارند و در نگاه دیگر بهره‌مندی جانبازان، ایثارگران و خانواده شهدا از فرصت بیشتر برای قبولی در دانشگاه خواهد شد.بنابراین همانطور که ذکر شد، اعمال سهمیه‌بندی در پذیرش دانشجو در دانشگاه‌ها موضوع جدیدی نیست، به عنوان مثال در سال ۱۳۴۸ دانشگاه‌های شهرستان‌ها تا حدود ۵۰ درصد از دانشجویان خود را از بین داوطلبان محلی انتخاب می‌کردند. در سال ۱۳۶۱ داوطلبان به سه گروه کلی داوطلبان آزاد، داوطلبان منطقه‌ای و داوطلبان نهادها تقسیم می‌شدند. داوطلبان آزاد، شامل کسانی می‌شد که دیپلم خود را از استان تهران یا یکی از شهرهای تبریز، ارومیه، رشت، ساری، مشهد، کرمان، زنجان، سمنان، یزد، اراک، اصفهان، کرمانشاه، همدان و شیراز اخذ کرده بودند.
سهمیه مناطق پرجمعیت‌ترین سهمیه کنکور سراسری است که بیش از ۹۵ درصد شرکت‌کنندگان کلیه گروه‌های آزمایشی کنکور تجربی، ریاضی، انسانی، هنر و زبان‌های خارجه را در خود جای می‌دهد. سهمیه مناطق که خود به سه سهمیه منطقه ۱، منطقه ۲ و منطقه ۳ تقسیم می‌شود به کلیه داوطلبانی تعلق می‌گیرد که مشمول سهمیه ایثارگران، جانبازان و خانواده شهدا نمی‌شوند و بر اساس محل تحصیل سه سال پایانی دبیرستان، مشمول یکی از مناطق ۱ ، ۲ یا ۳ هستند. در واقع اساس دسته‌بندی سهمیه مناطق عدالت آموزشی است و سعی شده داوطلبان سهمیه هر منطقه از لحاظ دسترسی به امکانات آموزشی در یک سطح قرار گیرند. به ترتیب هرچقدر از شهرها و مناطق تحت پوشش سهمیه منطقه ۱ به شهرها و مناطق تحت پوشش سهمیه منطقه ۳ حرکت می‌کنیم، دسترسی به امکانات آموزشی کمتر می‌شود و همانطور که در بالا نیز اشاره کردیم، اکثریت شرکت‌کنندگان کنکور سراسری در سهمیه مناطق جای می‌گیرند. طرح سهمیه‌بندی جنسیتی در دانشگاه‌ها طرحی است که در مجلس هفتم شورای اسلامی ارائه شد که بر اساس آن سازمان سنجش آموزش کشور با سهمیه‌بندی جنسیتی در کنکور سراسری محدودیت‌هایی را برای ورود دختران به دانشگاه باید اعمال کند. اگر چه این طرح که به منظور ‌حفظ قداست خانواده‌ و ‌ایجاد تناسب بین راهیابی دختران و پسران به دانشگاه‌ ارائه شده‌ است، توسط کمیسیون زنان دفتر تحکیم وحدت محکوم شده است؛ اما این طرح در برخی رشته‌های پزشکی نظیر ارتوپد و زنان و زایمان بیشتر اجرایی می‌شود. در حال حاضر جامعه ایثارگری (خانواده شهدا، جانبازان و خانواده آن‌ها، آزادگان و خانواده آن‌ها) در آزمون‌های ورودی دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی کشور در مقاطع مختلف از سه سهمیه قانونی شاهد، رزمندگان و خانواده شهدا استفاده می‌کنند.سهمیه ۵ درصد شاهد به صورت ۵ درصد اضافه بر ظرفیت کل دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی جهت تسهیل ورود فرزندان شهداء، جانبازان بالای ۷۰ درصد، فرزندان جانبازان ۵۰ درصد و بالاتر و فرزندان آزادگان در مراکز آموزش عالی در نظرگرفته شده‌است. این سهمیه پیرو فرمان رهبر کبیر انقلاب اسلامی حضرت امام خمینی (ره) مبنی بر رسیدگی هرچه بیشتر به امور تحصیلی فرزندان شاهد دوم بهمن سال ۶۵ به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی رسیده‌است.
در واقع سهمیه شاهد فقط در آزمون سراسری سازمان سنجش اعمال می‌شود، استفاده‌کنندگان از این سهمیه جهت قبولی در رشته مورد تقاضا باید حدود ۷۵ درصد نمره ‌آخرین‌ فرد پذیرفته شده سهمیه آزاد را کسب کرده باشند (مثلاً اگر آخرین فرد پذیرفته شده با نمره ۱۶۰ از ۲۰۰ پذیرفته شده باشد، سهمیه شاهد با نمره ۱۲۰ از ۲۰۰ در همان رشته پذیرفته می‌شود)، تمامی مشمولین سهمیه شاهد در سهمیه رزمندگان نیز گزینش می‌شوند. این سهمیه تحت عنوان عمومی ‌قانون ایجاد تسهیلات برای ورود رزمندگان و جهادگران داوطلب‌ ۳۰ بهمن سال ۶۷ به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید و مجدداً در سال‌های ۷۱ و ۷۳ مورد اصلاح قرار گرفته ‌است. بر اساس این قانون ۴۰ درصد از ظرفیت دانشگاه‌ها در آزمون سراسری، کاردانی پیوسته، جامع علمی کاربردی، کاردانی به کارشناسی (با کسب حداقل ۷۵ درصد نمره آخرین فرد پذیرفته شده عادی) و همچنین ۲۰ درصد ظرفیت دانشگاه‌ها در مقاطع کارشناسی ارشد ناپیوسته و بالاتر (با کسب ۸۰ درصد نمره فرد پذیرفته شده عادی) به واجدین شرایط اختصاص می‌یابد.بر اساس این سهمیه که ۲۲ بهمن سال ۶۳ به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی رسید،‌ منسوبین درجه اول شهداء شامل برادران و خواهران و والدین شهداء می‌توانند از این سهمیه بهره‌مند شوند. میزان ظرفیت این سهمیه ثابت نبوده و هرساله به نسبت تعداد داوطلبان خانواده شهداء به کل داوطلبان در هر کد رشته، ظرفیت خاصی را به خود اختصاص می‌دهد. حدنصاب لازم در این سهمیه ۸۵ درصد نمره فرد قبولی بدون سهمیه در هر رشته محل است. این سهمیه صرفاً در آزمون سراسری و آزمون‌های کاردانی پیوسته آموزشکده‌های فنی‌وحرفه‌ای و نیز مقاطع کاردانی و کارشناسی پیوسته دانشگاه‌های جامع علمی کاربردی و پیام نور اعمال می‌شود.این سهمیه شامل کسانی می‌شود که دیپلم نظام قدیم یا نظام جدید در مدارس کار و دانش را دارند. سهمیه این افراد فقط برای ورود به رشته پرستاری با اخذ تاییدیه از سازمان مربوطه امکان پذیر است و ۵۰ درصد از ظرفیت تمام دانشگاه‌هایی که رشته پرستاری را دارند، مربوط به این دسته از افراد است.
به طور کلی بر اساس بررسی‌های صورت گرفته ۱۹ سهمیه مربوط به کنکور سراسری وجود دارد که در برخی از حوزه‌ها به گونه‌ای پیش‌بینی شده که ظرفیت اختصاص داده شده به برخی سهمیه‌ها بالاتر از ۵۰ درصد است؛ یعنی بیشتر از ۵۰ درصد ظرفیت به سهمیه اختصاص داده شده و این باعث شده که مفهوم رقابت در آزمون از بین برود. باید گفت سهمیه‌های آزمون سراسری در طول این نیم قرن با تغییرات زیادی روبه رو شده که آخرین تغییر آن به کنکور ۹۶ و تاثیر سهمیه ۵ درصدی ایثارگران است که در کنکور ۹۷ نیز اعمال شد. در واقع در دفترچه امسال آزمون کارشناسی ارشد نیز دو تغییر مهم ایجاد شده؛ اول اینکه بر اساس قانون ۵ درصد ظرفیت هر کد رشته محل به جانبازان زیر ۲۵درصد و همسر و فرزندان آنان و ‌همسر و فرزندان رزمندگان با حداقل شش ماه حضور داوطلبانه در جبهه ‌ اختصاص دارد (سهمیه ایثارگران ۵ درصد ظرفیت). دوم اینکه طبق یک تبصره جدید در صورتی که سهمیه ۲۵ درصدی ایثارگران توسط داوطلبان مشمول سهمیه فوق تکمیل نشود، ظرفیت خالی مانده، ابتدا به مشمولین سهمیه ۵درصدی ایثارگران که شرایط و حدنصاب لازم را داشته باشند، تخصیص یافته و اگر باز هم این ظرفیت خالی ماند، باقیمانده آن به داوطلبان سهمیه آزاد اختصاص یافت.تغییرات در سهمیه‌ ورود به دانشگاه‌ها که سال ۹۷ از سوی مجلس شورای اسلامی تصویب شد، با اعتراضات بالای داوطلبان مواجه شد که در نهایت واکنش‌ مراجع ذی‌ربط را نیز برانگیخت. در نهایت سازمان سنجش و وزارت علوم گزارشات مبسوطی را از قانون اختصاص سهمیه‌ها به مجلس شورای اسلامی و شورای عالی انقلاب فرهنگی ارائه دادند و اصلاح این قانون در کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس در دست بررسی قرار گرفت که این طرح بعد از کش و قوس‌های فراوان با مخالفت نمایندگان به تصویب مجلس نرسید.انتقادات به اعمال سهمیه‌های فراوان در آزمون‌های سراسری تا جایی پیش رفت که مسئولان مجدد مصمم به اصلاح این قانون شدند به طوریکه در این زمینه کارگروه اصلاح سهمیه‌ها در شورای عالی فرهنگی تشکیل شد و بر همین اساس مقرر شد شورای عالی انقلاب فرهنگی این موضوع را بررسی کند تا ساماندهی اساسی در کل سهمیه‌ها صورت بگیرد.
اتفاق نظر در اصلاح سهمیه ورود به دانشگاه‌ها بعد از تبدیل شدن آن به عنوان مطالبه جدی جامعه، موجب شد مسئولان آموزش عالی کشور با مشورت گرفتن از روسای دانشگاه‌ها و لحاظ کردن دیدگاه‌های مختلف لایحه ‌ساماندهی سهمیه‌هاي ورود به مقاطع مختلف آموزش عالی‌ را بعد از امضای رئیس سازمان سنجش آموزش کشور و وزرای علوم و بهداشت به منظور تصویب تقدیم دولت کنند. بر اساس مفاد این لایحه سهمیه‌های مندرج در قانون خدمات‌رسانی به ایثارگران و اصلاحات بعدی آن، قانون ورود رزمندگان به دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی، سهمیه مربوط به کارگر نمونه، قهرمانان ورزشی، حافظان قرآن، دانشجوی نمونه کشوری، بهیار و…لغو خواهد شد.در لایحه فوق شورای سنجش و پذیرش دانشجو در آزمون سراسری و تحصیلات تکمیلی به عنوان مراجع سیاست‌گذار در حوزه سنجش و پذیرش دانشجو در آموزش عالی معرفی شده است. همچنین مقاطع تحصیلی شامل تمامی دوره‌های کاردانی (پیوسته و ناپیوسته)، کارشناسی (پیوسته و ناپیوسته)، کارشناسی ارشد (پیوسته یا ناپیوسته)، دکترای حرفه‌ای، عمومی و تخصصی و دستیاری گروه علوم پزشکی و دامپزشکی عنوان شده است.طبق لایحه ارسالی فوق آزمون سراسری آزمونی است که توسط سازمان سنجش آموزش کشور برای سنجش و پذیرش متقاضیان ورود به آموزش عالی از مقطع دیپلم و به صورت کشوری برگزاری می‌شود یا مطابق آزمون سنجش و پذیرش دانشجو به صورت صرفا با سوابق تحصیلی پذیرش می‌کند. همچنین کلیه دانشگاه‌ها، موسسه‌ها، دانشکده‌ها، موسسات آموزش عالی دولتی و غیردولتی از جمله دانشگاه آزاد و همچنین موسسات پژوهشی وابسته به سایر دستگاه‌ها که دارای مجوز از وزارتین علوم و بهداشت و یا شورای عالی انقلاب فرهنگی برای پذیرش دانشجو در مقاطع تحصیلی است، ذکر شده است.طبق مفاد لایحه فوق ایثارگران شامل همسر و فرزندان شهدا و مفقودالاثران، جانبازان بالای ۵ درصد، همسر و فرزندان آن‌ها، آزادگان و همسر و فرزندان آن‌ها، رزمندگان با حداقل شش ماه حضور داوطلبانه در جبهه، همسر و فرزندان آن‌ها، برادر، خواهر، پدر و مادر شهید است. در لایحه فوق حد نصاب گزینش آزاد به این شکل مطرح شده است که گزینش علمی تمامی داوطلبان انتخاب رشته کننده در هر آزمون بدون هیچ قیدی به میزان ظرفیت هر کد رشته محل گزینش آزاد نامیده می‌شوند که در آن نمره آخرین فرد قبول شده در هر کد رشته محل به عنوان حد نصاب گزینش در آن کد رشته محل در نظر گرفته می‌شود. بر اساس جزئیات سهمیه‌های لایحه فوق، در آزمون سراسری برای پذیرش دانشجو در مقاطع کاردانی ناپیوسته، کارشناسی ناپیوسته، کارشناسی ارشد پیوسته و دکتری حرفه‌ای سهمیه‌های پذیرش به صورت آزاد،‌ مناطق ۱، ۲ و ۳ و ایثارگران حساب شود.
دغدغه افزایش تعداد دختران، مسئولان را بر آن داشته تا با به کار گرفتن راهکارهایی متفاوت مثل ارائه طرح سهمیه‌بندی جنسیتی به مجلس شورای اسلامی از سوی نمایندگان مجلس ششم و اکنون شنیدن زمزمه‌های به جریان انداختن آن در مجلس هشتم، از پس این به ظاهر معضل بر آیند.اما آیا به واقع می‌توان این موضوع را مشکل اصلی و یا حتی فرعی امروز ایران بر شمرد؟ پرسشی که پاسخ آن را شاید بتوان در نظرات کار شناسان مخالف و موافق  این گزارش جست‌وجو کرد.

پس ازسال‌های انقلاب و به‌دنبال رشد جمعیت، افزایش جمعیت دانشگاهی را شاهد بودیم. دهه 70 سال‌های شروع این حرکت به‌صورت متوازن بین دختر و پسر بود تا اینکه به تدریج و در دهه 80 کفه ترازو به نفع دختران سنگین‌تر شد. تداوم این وضعیت باعث شد تا جریانی موسوم به سهمیه‌بندی جنسیتی در دانشگاه‌ها مطرح شود تا به مدد آن بتوان به رهیافتی برای عبور از این جریان به را ه افتاده دست یافت.

این طرح که در مجلس ششم وارد مجلس شد و مسکوت ماند، مجددا در مجلس هفتم در دستور کار قرار گرفت اما با وجود بحث‌هایی که از سوی نمایندگان مجلس بر سر این طرح انجام شد دوباره از دستور کار خارج شد. در همان زمان زمزمه‌هایی هم از سوی رئیس سازمان سنجش مطرح بود که ضمن تأیید پذیرش جنسیتی به شیوه‌ای خاص در برخی رشته‌های کنکور تأکید داشت:«نوع پذیرش جنسیتی که در کنکور اعمال می‌شود تبعیض‌آمیز نبوده و موجب پذیرش داوطلبان پسر یا دختر با تفاوت علمی بالا نخواهد بود.»

این در حالی است که سهمیه‌بندی اعمال شده در رشته پزشکی کنکور 86 به‌طور غیرمحسوسی تبعیض‌آمیز بوده به‌طوری که طبق گفته بسیاری از صاحب‌نظران ظرفیت‌های اعلام شده در دفترچه نه تنها به‌طور مجزا سهمیه هر یک از دختران  و پسران را مشخص نکرده بلکه تا اندازه‌ای مبهم و مشکوک بود.

اماآیا راه حل سهمیه‌بندی جنسیتی راهگشای بحث فزونی تعداد دختران دانشجو نسبت به پسران خواهد بود؟ وآیا اصلا باید از این بابت نگران بود؟ و آیا اینکه حضوردختران در محافل علمی پر رنگ‌تر از قبل شده و می‌تواند موجبات تشویش خاطر مسئولان را فراهم آورد؟ یک حقوقدان زن با خوشایند خواندن افزایش مستمر تعداد دانشجویان دختر در سال‌های اخیر در برخی از رشته‌های تحصیلی نسبت به پسران معتقد است: این خود نوعی موفقیت برای دختران محسوب می‌شود،  بنابراین چرا و به چه جهت باید موجبات نگرانی جامعه یا مسئولان را فراهم سازد؟ آیا در مواردی که حقوق حقه و قانونی و انسانی دختران و زنان به‌مراتب کمتر و پایین‌تر از مردان جامعه است نیزچنین نگرانی‌هایی برای رفع تبعیض‌ها و کاستی‌ها علیه زنان را در جامعه ایجادکرده است؟

به‌نظر می‌رسد از آنجا که تا کنون تحصیلات عالی مانند مسائل اجتماعی در انحصار مردان بوده و چون این امر جا افتاده محسوب می‌شود، هیچ وقت ایجاد مشکل نکرده است. اما اکنون به‌دلیل افزایش شمار دختران در سطح تحصیلات عالی،  عملکرد‌ها به گونه‌ای است که گویا مسئله نگران کننده‌ای به وجود آمده است.این در حالی است که پسران به‌دلیل  مشکلات مالی،  انجام خدمت سربازی و… ترجیح می‌دهند ورود به حوزه‌های دیگر را تجربه کنند.

استدلال موافقان ومخالفان این طرح

دکتر نیره توکلی –جامعه شناس- در این خصوص می‌گوید: بالا رفتن میزان اعتیاد در بین جوانان، ناتوانی پسران در تامین اقتصادی خانواده،  تضاد فرهنگی و خدمت سربازی،  از مهم‌ترین عواملی هستند که انگیزه ورود آنان را به دانشگاه ها  کاهش داده است و این هیچ ارتباطی به افزایش تعداد دختران ندارد.

او با اشاره به اینکه خاستگاه چنین طرز تفکری در جامعه ترس از افزایش تحصیلات بانوان و در پی آن دستیابی به مشاغل کلیدی و مدیریتی است، می‌گوید: کارکرد خانواده در جامعه امروز به گونه‌ای است که خود با فراهم‌سازی امکانات،  شرایط دستیابی به تحصیلات عالیه را برای دختران فراهم می‌آورد بنابراین با توجه به اینکه نهادهای خصوصی همچون خانواده به این سطح از فرهنگ رسیده که جامعه پویا نیازمند زنانی تحصیل کرده و آگاه است، بنابراین دخالت نهاد‌های دولتی در این حوزه کاملا غیرمنطقی و نا بجا ست.

آنچه کاملا بدیهی و آشکار به‌نظر می‌رسد آن است که اینگونه سیاستگذاری‌ها و مرز بندی‌های جنسیتی به هیچ وجه چه از لحاظ حقوقی،  چه اجتماعی و فرهنگی ارتباطی به ایجاد تعادل و عدالت جویی در جامعه ندارد بلکه دقیقا بر عکس بوده یعنی تلاشی در جهت محدود کردن حضور بیشتر دختران در عرصه‌های علمی،  اجتماعی و حوزه‌های عمومی است.

مهر انگیز مروتی-عضو کمیسیون فرهنگی مجلس هفتم- ضمن تایید مطالب فوق سهمیه‌بندی در دانشگاه‌ها را به حاشیه راندن زنان به‌خصوص از پست‌های مدیریتی می‌داند و می‌گوید: اینکه ما بیاییم و در دوران‌های سخت مثل زمان جنگ از حضور زنان حد اکثراستفاده را ببریم ولی در زمان تقسیم پست‌های مدیریتی به حاشیه رانده شوند نه جزء اصول نظام جمهوری اسلامی‌و نه در شأن نظام است. در محیط‌های دانشگاهی است که دخترانی آگاه تربیت خواهند شد بنابراین اینکه به بهانه‌های مختلف بخواهند زنان را از اجتماع دور کنند به هیچ وجه قابل پذیرش نیست و طرح و تصویب چنین لوایحی ظلم مضاعفی در حق زنان جامعه خواهد بود.

با توجه به اینکه در حال حاضرمحدودیت‌های زیادی در جامعه برای زنان وجود دارد، اگر چنین طرحی وارد مجلس شده و تصویب شود ضررش هم به مجلس و هم به جامعه بر می‌گردد و مهم‌تر اینکه نظام زیر سؤال می‌رود چرا که این ذهنیت برای دیگران به وجود می‌آید که ببینید عملکرد زنان به چه شکل بوده که این قدر محدودیت برای آنان قائل می‌شوند. متأسفانه در این زمینه نظرات آقایان باعث کوچک شدن زنان شده که می‌طلبد در مجلس هم زنان و هم مردان در جهت دفاع از حقوق زنان اقدامات مؤثرتری داشته باشند.

از سوی دیگر موافقان طرح سهمیه‌بندی چنین استدلال می‌کنند که عدم‌توازن و تعادل در سطح تحصیلات دانشگاهی به اصل و بنیان خانواده آسیب خواهد رساند به‌طوری که بسیاری از آسیب‌ها و معضلات اجتماعی را ناشی از آن می‌دانند. طراحان این طرح معتقدند: افزایش تحصیلات بانوان موجب بالا رفتن سطح توقع و به تبع آن بالا رفتن سن ازدواج خواهد شد که این مسئله بنیان خانواده را دچار تزلزل خواهد کرد و شاید یکی از دلایل افزایش میزان طلاق و اعتیاد و…در بین زنان و مردان امروز به همین خاطر باشد.

در این خصوص احمد توکلی، رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس هفتم، به عنوان یکی از موافقان این طرح طی نشستی که با دانشجویان داشت اظهار کرد: «از بحث سهمیه‌بندی در دانشگاه‌ها سرسختانه دفاع می‌کنم. چرا که معتقدم اگر قرار باشد ترکیب جمعیتی دانشگاه‌ها طوری باشد که زنان تحصیل کرده ما، بیشتر از مردان تحصیل کرده باشد، هنگام ازدواج دختران به خاطر توقعات بالای‌شان، دچار دردسر خواهند شد. به نظر می‌رسد این موضوع کیان خانواده‌ها را تهدید می‌کند. بنابراین، رد این مسئله به نفع زنان هم نخواهد بود.»

این در حالی است که همنام او توکلی، نه تنها از مخالفان سر سخت این طرح است بلکه بر این باوراست که استدلال‌های متفاوتی برای توجیه این طرح عنوان شده که به هیچ وجه قابل‌قبول نیست.آمارها حاکی است که بیشتر آسیب‌های اجتماعی از جمله طلاق، روسپیگری و… از خانواده‌هایی سر می‌زند که دارای تحصیلات پایین بوده و به ازدواج‌های زود رس تن داده‌اند.اوهمچنین می‌افزاید: این استدلال هم که در توجیه سهمیه‌بندی رشته پزشکی عنوان می‌شود نیز سطحی و غیر کار شناسی است. جامعه امروز به درجه ای از فرهنگ رسیده که افراد در مسئله سلامت شایستگی را در نظر می‌گیرند نه فاکتورهایی همچون جنسیت یا خوش اخلاقی و… ضمن اینکه در شرایط حاضر بر خلاف 20 یا 30 سال گذشته در توانایی و تخصص زنان در رشته پزشکی تردیدی وجود ندارد.

دلایل فرهنگی، علت سهمیه‌بندی

گفته می‌شود در حال حاضر سهمیه‌بندی جنسیتی در دانشگاه ها در چند رشته خاص و به تعبیری تنها در رشته پزشکی اعمال می‌شود. در حالی که در سال 74 بیشترین سهمیه در این رشته به مردان تعلق داشت در حال حاضر و با گذشت 13 سال، عکس این قضیه اتفاق افتاده به‌طوری که هم اکنون 70 درصد ظرفیت پزشکی را دختران تشکیل می‌دهند.

عباسپور-رئیس کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس هفتم- در توضیح علت این سهمیه‌بندی می‌گوید: در شرایط حاضر بیشترین ظرفیت پزشکی در اختیار خانم‌هاست و این یعنی اینکه ما در آینده با حجم بالاتری از پزشکان زن مواجهیم که همین مسئله مشکلاتی را در پی خواهد داشت چرا که 50 درصد جمعیت کشور ما را بانوان و 50 در صد را مردان تشکیل می‌دهند و هر کدام از آنها مایلند توسط پزشک همجنس معاینه و درمان شوند.

همین مسئله باعث شد ما قانونی را به تصویب برسانیم که رشته‌های دکترای تخصصی 50 در صد در اختیار بانوان باشد البته در بعضی رشته‌های مربوط به زنان مانند زنان وزایمان صد درصد تخصص در اختیار بانوان است. اما در ارتباط با رشته‌های دیگر به غیر از رشته پزشکی آن هم به دلیل فرهنگی هیچ محدودیتی قائل نیستیم و لزومی‌هم در ایجاد محدودیت نمی‌بینیم.سهمیه‌بندی جنسیتی تحت هر عنوانی از جمله مسائل رعایت عدالت، مسائل فرهنگی و… مطرود است.این نظر یک وکیل داد گستری است: سهمیه‌بندی با هر رویکردی که باشد کاملا با برابری جنسیتی و اصل بنیادین و الزام آور عدم‌تبعیض در تمامی‌اسناد حقوق  بشر و موازین بین‌المللی اصل تساوی افراد در آموزش و یاد گیری، مغایر و ناسازگار است.در حالی که موافقان طرح کاهش تعداد پسران در سطح تحصیلات دانشگاهی ابراز نگرانی می‌کنند، کارشناسان حوزه آموزش و پرورش از بی انگیزگی پسران دانش آموز نسبت به دختران خبر می‌دهند.

مشاوره کنکور انسانی می تواند به داوطلبان کمک کند تا با اطمینان کامل برای شرکت در کنکور سراسری انسانی شرکت کنند.

با توجه به گزارش‌های مشاوران در مدارس کشور آمار بی‌انگیزگی تحصیلی دانش‌آموزان پسر در مدارس به‌طور قابل ملاحظه‌ای رو به افزایش است که این بی انگیزگی تحصیلی به شدت تحت تاثیر عوامل داخل و خارج مدرسه عنوان می‌شود. کارشناسان این حوزه معتقدند: دانش آموزان پسر در مقایسه با دختران به دلیل فعالیت‌های اجتماعی متعدد بیشتر در معرض آسیب‌های اجتماعی قرار دارند و به همین دلیل سریع‌تر تحت تاثیر ناهنجاری‌های محیطی قرار می‌گیرند.

در این خصوص عنوان می‌شود که مشکلات اقتصادی باعث شده تا مسئولان مدارس توجهی به این موضوع نداشته باشند.بنابراین به‌نظر می‌رسد ارائه راه‌حلی همچون سهمیه‌بندی نه تنها کار ساز نیست بلکه اساسا اشتباه بوده چرا که برای صورت مسئله اشتباه به‌دنبال جوابی کار ساز هستیم. باید تاکید کرد صورت مسئله امروز بی‌انگیزگی پسران دانش آموز است که به تدریج به سطح تحصیلات دانشگاهی کشیده شده است. نیره توکلی نیز می‌گوید: در این رابطه اگر قرار است حمایتی صورت گیرد توجه دست اندرکاران باید به مسائل مهم‌تری همچون اشتغال، برطرف کردن مشکلات اقتصادی، حل مشکل سربازی و… پسران معطوف شود چرا که با تامین اقتصادی، پسران با آسایش خاطر بیشتری به سمت ادامه تحصیلات ترغیب می‌شوند.

همچنین با بررسی‌های آسیب‌شناسی در جهت برطرف کردن بسیاری از آسیب‌های اجتماعی از جمله اعتیاد و… اقدام کنند. به کار گرفتن راه حل‌های سطحی و غیرکارشناسی صدمات جبران ناپذیری را بر پیکره افراد و جامعه وارد خواهد کرد.

کار شناسان علم جامعه شناسی بر این عقیده‌اند که سیستم ممنوعیت، انگیزه سازی کرده و اثر معکوس به بار خواهد آورد. بنابراین به‌نظر می‌رسد به کار گیری چنین راه حل‌هایی برای خروج دختران از دانشگا ه‌های دولتی، ورود آنها را به مؤسسات خصوصی تحصیلی درپی خواهد داشت. به هر روی اگرچه امروزه محیط دانشگاه و حتی بعضی رشته‌ها زنانه شده است اما هنوز حوزه اشتغال کاملا مردانه باقی مانده و در حالی که زنان از سوی نهاد‌های عمومی‌برای مشاغل کم در آمد فرا خوانده می‌شوند مردان فارغ التحصیل جذب مشاغل پر درآمد می‌شوند. چنین به‌نظر می‌رسد که محدودیت‌های موجود در ساخت اجتماعی برای دستیابی به قدرت و ثروت برای زنان باعث شده است که این قشر، بیشتر سرمایه فرهنگی خود را روی تحصیلات بگذارد و از رهگذر این سرمایه فرهنگی بر ساخت خانواده تاثی به گزارش گروه اجتماعی برنا ،  کتاب ها را بسته اند و آرام به فردا فکر میکنند. شاید هم پس فردا. ولی دیگر وقت درس خواندن نیست. زمان ما که میگفتند روز قبل کنکور درس خواندن سم است. استراحت کردیم و به اصطلاح ریلکس کردیم.

فردا و پس فردا موعد ماراتن کنکور کارشناسی است. احتمالا سایت سنجش باکس کارت ورود به جلسه را یک بار تمدید کرده و همه ی شرکت کنندگان کارت های خود را پرینت گرفته اند تا هنگام زدن تست ها روی سینه شان نصب کنند. دختران و پسران زیادی در سراسر کشور در بزرگترین ماراتن علمی کشور نشان خواهند داد که چند مرده حلاج هستند.

بر اساس برنامه زمانی آزمون گروه های آزمایشی ریاضی و علوم انسانی در صبح پنجشنبه ۷ تیر، آزمون گروه آزمایشی هنر بعد از ظهر پنجشنبه ۷ تیر، آزمون گروه آزمایشی علوم تجربی صبح جمعه ۸ تیر و آزمون گروه آزمایشی زبان های خارجی بعد از ظهر جمعه ۸ تیر برگزار می شود.

لذا بر آن شدیم تا در این گزارش آنچه کنکوری های عزیز در ماراتن بزرگ 5شنبه و جمعه در نظر داشته باشند را یاد آور شویم.

آخرین توصیه های توکلی

حسین توکلی اظهار کرد: کارت آزمون سراسری سال 97 از یک شنبه سوم تیر بر روی سایت سازمان سنجش قرار گرفت و داوطلبان تا فردا (چهارشنبه 6 تیر) فرصت دارند برای دریافت پرینت کارت شرکت در آزمون به سایت سازمان سنجش مراجعه کنند.

وی با اشاره به اینکه یک میلیون و 11 هزار و 825 داوطلب در آزمون سراسری سال 97 ثبت‌‌نام کرده‌اند، افزود: تعداد داوطلبان آزمون سراسری سال 97 در مقایسه با سال گذشته 27 هزار و 466 نفر افزایش داشته است و بیشترین داوطلب در گروه آزمایش علوم تجربی با 642 هزار و451 نفر است یعنی حدود 63.5 درصد کل داوطلبان کنکور سال 97 در گروه علوم تجربی متقاضی شده‌اند.

مشاور عالی سازمان سنجش ادامه داد: در گروه علوم ریاضی و فنی 144 هزار و 550 داوطلب، علوم انسانی 205 هزار و 26 داوطلب،گروه هنر 12 هزار و 260 داوطلب و گروه زبان‌های خارجه 7 هزار و 538 داوطلب حضور دارند.

توکلی گفت:‌ این امکان وجود دارد تا داوطلبان گروه‌های دیگر در گروه هنر و زبان های خارجی متقاضی شوند و بر این اساس در گروه هنر 66 هزار و 649 نفر از گروه‌های دیگر شرکت اعلام کرده‌اند و این تعداد به همراه آمار واقعی داوطلبان گروه هنر که 12 هزار و 260 نفر است در مجموع 78 هزار 909 نفر را شامل می‌شود که متقاضی شرکت در این گروه آزمایشی هستند.

وی بیان کرد: در گروه زبان‌های خارجه 138 هزار و 86 نفر از گروه‌های دیگر شرکت‌کرده‌اند و تعداد داوطلبان واقعی این گروه 7 هزار و 538 نفر است.

مشاور عالی سازمان سنجش با اشاره به اینکه شانس قبولی داوطلبان در گروه علوم ریاضی و انسانی به مراتب بیشتر از علوم تجربی است، گفت: سال گذشته در گروه علوم ریاضی و فنی حدود 250 هزار ظرفیت داشتیم و امسال هم ظرفیت تقریبا همین تعداد خواهد بود، در حقیقت در گروه علوم ریاضی تعداد داوطلبان از ظرفیت موجود کمتر است.

توکلی بیان کرد: در گروه علوم انسانی نیز روال بدین صورت است و تعداد داوطلبان با تعداد متقاضیان تقریبا یکسان است اما در گروه علوم تجربی شاهد تراکم متقاضیان هستیم  و از تعداد یک میلیون و 11 هزار و 825 نفر 63.5 درصد داوطلبان در این گروه هستند. این روال نشان می‌دهد هنوز تب رشته تجربی در کشور کنترل نشده است و علت آن این است که رشته‌های پزشکی، دندانپزشکی، داروسازی، دامپزشکی و پیراپزشکی در این گروه قرار دارند و داوطلبان تصور می‌کنند با تحصیل در این رشته‌ها شانس استخدام بیشتری دارند.

توصیه های دقیقه نودی

داوطلبان کنکور سراسری در هفته آخر باید به مرور و مطالعه نکات مهم و حفظ آرامش خود بپردازند.

توصیه کارشناسان آموزشی به داوطلبان در روزهای آخر این است که دیگر یادگیری جدید را کنار بگذارید زیرا یادگیری مطالب جدید باعث می‌شود در یادآوری آنچه قبلاً آموخته‌اید دچار مشکل شوید.

بهترین کار این است، مطالبی را که تا به حال یاد گرفته‌اید مرور کنید. مسلماً منظور از مرور، خواندن کلمه به کلمه همه مطالب نیست. بسته به اینکه چطور درس می‌خوانید، می‌توانید با روش‌های مختلف این کار را انجام دهید.

اگر در حین مطالعه، عادت دارید که از مطالب خلاصه‌برداری کنید یا زیر نکات مهم خط بکشید، این عادت باعث می‌شود به راحتی بتوانید مطالب را مرور کنید.

اگر چنین عادتی ندارید، ورق زدن کتاب‌ها و نگاه کردن به کلماتی که درشت‌تر یا به رنگ دیگری نوشته شده‌اند و نگاه کردن به نمودارها و جدول‌ها به شما کمک می‌کند مطالب را مرور کنید.

دقت کنید چه مطالبی را قبلاً زود فراموش می کردید ودر فهم کدام یک اشکال داشتید، در مرور باید به این مطالب بیشتر تاکید کنید.

مجموعه تست سال‌های قبل به شما در مرور مطالب کمک می‌کند.

از مجموعه تست‌هایی که شبیه دفترچه‌های واقعی کنکور هستند استفاده کنید تا چشمانتان به نوع حروف و اندازه آنها عادت کند و مهمتر از همه، یاد بگیرید که چگونه وقت‌تان را سرجلسه کنکور تنظیم کنید.

در هفته‌های آخر خیلی‌ها در این فکر هستند که چه کارهایی می‌توانستند انجام دهند، اما انجام ندادند، اما این فکر‌ها جز زیان چیزی ندارد، فکرهایی از این قبیل را کاملاً فراموش کرده و فقط از زمان باقیمانده بهترین استفاده را ببرید.

در مرور هم مانند مطالعه، کیفیت مهم است نه کمیت؛ شما با هشیاری و با استفاده روش‌های مناسب ، می‌توانید تمام درس‌ها یا بیشتر آنها را با دقت مرور کنید.

در مرور مطالب هم، استراحت کردن و پرهیز از مرور درس‌های مشابه با هم، باید مورد توجه قرار گیرد.

به خدا توکل کنید و در این روزهای آخر سعی کنید اقداماتی که باید برای حضور در جلسه کنکور انجام دهید را فراموش نکنید، شما از فردا تا روز قبل از آزمون مهلت دارید تا کارت ورود به جلسه خود را دریافت کنید، توجه کنید که سریع‌تر کارت را دریافت کنید تا اگر نقصی در کارت وجود داشت بتوانید با خیال آسوده برای رفع نقص هم اقدام کنید.

صفر تا صد سهمیه ها

سهمیه ورود به دانشگاه‌ها امروزه به یکی از موضوعات چالش‌برانگیز عرصه رقابت برای ورود به دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی تبدیل شده است و طی دو سال اخیر بسیاری از داوطلبان با برگزاری تجمعات اعتراضی در مقابل وزارت علوم و مجلس با تبعیض‌آمیز خواندن قوانین مربوط به سهمیه‌ها،‌ اصلاح این قوانین را خواستار شدند. این داوطلبان اعمال سهمیه در آزمون‌ها را نوعی تبعیض و مغایر عدالت آموزشی در کشور می‌دانند.

ورود داوطلبان متقاضی حضور دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی بر اساس سهمیه (مناطق، ایثارگران و جانبازان، خانواده شهدا،‌ زلزله زدگان…. )، از نیم قرن پیش با چالش‌ها و حاشیه‌های زیادی مواجه بوده است. عده‌ای این قانون را مغایر عدالت آموزشی عنوان می‌کنند و معتقد هستند تمامی داوطلبان باید شرایط یکسانی برای ورود به دانشگاه‌ها داشته باشند و ایجاد شرایط استثنائی برای برخی داوطلبان از طریق مصوبات و قانون، حقوق سایر داوطلبان را پایمال می‌کند و عدالت آموزشی را زیر سوال می‌برد. اما از طرف دیگر، عده‌ای دیگر به عنوان موافق این امر معتقدند تقسیم‌بندی داوطلبان با سهمیه‌های مختلف موجب ایجاد فرصت برابر برای داوطلبانی که دسترسی مناسب به امکانات آموزشی ندارند و در نگاه دیگر بهره‌مندی جانبازان، ایثارگران و خانواده شهدا از فرصت بیشتر برای قبولی در دانشگاه خواهد شد.

بنابراین همانطور که ذکر شد، اعمال سهمیه‌بندی در پذیرش دانشجو در دانشگاه‌ها موضوع جدیدی نیست، به عنوان مثال در سال ۱۳۴۸ دانشگاه‌های شهرستان‌ها تا حدود ۵۰ درصد از دانشجویان خود را از بین داوطلبان محلی انتخاب می‌کردند.

در سال ۱۳۶۱ داوطلبان به سه گروه کلی داوطلبان آزاد، داوطلبان منطقه‌ای و داوطلبان نهادها تقسیم می‌شدند. داوطلبان آزاد، شامل کسانی می‌شد که دیپلم خود را از استان تهران یا یکی از شهرهای تبریز، ارومیه، رشت، ساری، مشهد، کرمان، زنجان، سمنان، یزد، اراک، اصفهان، کرمانشاه، همدان و شیراز اخذ کرده بودند.

سهمیه مناطق

سهمیه مناطق پرجمعیت‌ترین سهمیه کنکور سراسری است که بیش از ۹۵ درصد شرکت‌کنندگان کلیه گروه‌های آزمایشی کنکور تجربی، ریاضی، انسانی، هنر و زبان‌های خارجه را در خود جای می‌دهد. سهمیه مناطق که خود به سه سهمیه منطقه ۱، منطقه ۲ و منطقه ۳ تقسیم می‌شود به کلیه داوطلبانی تعلق می‌گیرد که مشمول سهمیه ایثارگران، جانبازان و خانواده شهدا نمی‌شوند و بر اساس محل تحصیل سه سال پایانی دبیرستان، مشمول یکی از مناطق ۱ ، ۲ یا ۳ هستند.  در واقع  اساس دسته‌بندی سهمیه مناطق عدالت آموزشی است و سعی شده داوطلبان سهمیه هر منطقه از لحاظ دسترسی به امکانات آموزشی در یک سطح قرار گیرند. به ترتیب هرچقدر از شهرها و مناطق تحت پوشش سهمیه منطقه ۱ به شهرها و مناطق تحت پوشش سهمیه منطقه ۳ حرکت می‌کنیم، دسترسی به امکانات آموزشی کمتر می‌شود و همانطور که در بالا نیز اشاره کردیم، اکثریت شرکت‌کنندگان کنکور سراسری در سهمیه مناطق جای می‌گیرند.

سهمیه‌بندی جنسیتی

طرح سهمیه‌بندی جنسیتی در دانشگاه‌ها طرحی است که در مجلس هفتم شورای اسلامی ارائه شد که بر اساس آن سازمان سنجش آموزش کشور با سهمیه‌بندی جنسیتی در کنکور سراسری محدودیت‌هایی را برای ورود دختران به دانشگاه باید اعمال کند. اگر چه این طرح که به منظور «حفظ قداست خانواده» و «ایجاد تناسب بین راهیابی دختران و پسران به دانشگاه» ارائه شده‌ است، توسط کمیسیون زنان دفتر تحکیم وحدت محکوم شده است؛ اما این طرح در برخی رشته‌های پزشکی نظیر ارتوپد و زنان و زایمان بیشتر اجرایی می‌شود.

در حال حاضر جامعه ایثارگری (خانواده شهدا، جانبازان و خانواده آن‌ها، آزادگان و خانواده آن‌ها) در آزمون‌های ورودی دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی کشور در مقاطع مختلف از سه سهمیه قانونی شاهد، رزمندگان و خانواده شهدا استفاده می‌کنند.

سهمیه ۵ درصد شاهد

سهمیه 5 درصد شاهد به صورت ۵ درصد اضافه بر ظرفیت کل دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی جهت تسهیل ورود فرزندان شهداء، جانبازان بالای ۷۰ درصد، فرزندان جانبازان ۵۰ درصد و بالاتر و فرزندان آزادگان در مراکز آموزش عالی در نظرگرفته شده‌است. این سهمیه پیرو فرمان رهبر کبیر انقلاب اسلامی حضرت امام خمینی (ره) مبنی بر رسیدگی هرچه بیشتر به امور تحصیلی فرزندان شاهد دوم بهمن سال ۶۵ به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی رسیده‌است.

در واقع سهمیه شاهد فقط در آزمون سراسری سازمان سنجش اعمال می‌شود، استفاده‌کنندگان از این سهمیه جهت قبولی در رشته مورد تقاضا باید حدود ۷۵ درصد  نمره “آخرین” فرد پذیرفته شده سهمیه آزاد را کسب کرده باشند (مثلاً اگر آخرین فرد پذیرفته شده با نمره ۱۶۰ از ۲۰۰ پذیرفته شده باشد، سهمیه شاهد با نمره ۱۲۰ از ۲۰۰ در همان رشته پذیرفته می‌شود)، تمامی مشمولین سهمیه شاهد در سهمیه رزمندگان نیز گزینش می‌شوند.

سهمیه رزمندگان

این سهمیه تحت عنوان عمومی “قانون ایجاد تسهیلات برای ورود رزمندگان و جهادگران داوطلب” ۳۰ بهمن سال ۶۷ به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید و مجدداً در سال‌های ۷۱ و ۷۳  مورد اصلاح قرار گرفته ‌است. بر اساس این قانون ۴۰ درصد از ظرفیت دانشگاه‌ها در آزمون سراسری، کاردانی پیوسته، جامع علمی کاربردی، کاردانی به کارشناسی (با کسب حداقل ۷۵ درصد نمره آخرین فرد پذیرفته شده عادی) و همچنین ۲۰ درصد ظرفیت دانشگاه‌ها در مقاطع کارشناسی ارشد ناپیوسته و بالاتر (با کسب ۸۰ درصد نمره فرد پذیرفته شده عادی) به واجدین شرایط اختصاص می‌یابد.

سهمیه خانواده شهدا

بر اساس این سهمیه که ۲۲ بهمن سال ۶۳ به تصویب  شورای عالی انقلاب فرهنگی رسید،‌ منسوبین درجه اول شهداء شامل برادران و خواهران و والدین شهداء می‌توانند از این سهمیه بهره‌مند شوند. میزان ظرفیت این سهمیه ثابت نبوده و هرساله به نسبت تعداد داوطلبان خانواده شهداء به کل داوطلبان در هر کد رشته، ظرفیت خاصی را به خود اختصاص می‌دهد. حدنصاب لازم در این سهمیه ۸۵ درصد نمره فرد قبولی بدون سهمیه در هر رشته محل است. این سهمیه صرفاً در آزمون سراسری و آزمون‌های کاردانی پیوسته آموزشکده‌های فنی‌وحرفه‌ای و نیز مقاطع کاردانی و کارشناسی پیوسته دانشگاه‌های جامع علمی کاربردی و پیام نور اعمال می‌شود.

سهمیه بهیاران

این سهمیه شامل کسانی می‌شود که دیپلم نظام قدیم  یا نظام جدید در مدارس کار و دانش را دارند. سهمیه این افراد فقط برای ورود به رشته پرستاری با اخذ تاییدیه از سازمان مربوطه امکان پذیر است و ۵۰ درصد از ظرفیت تمام دانشگاه‌هایی که رشته پرستاری را دارند، مربوط به این دسته از افراد است.

بطور کلی بر اساس بررسی‌های صورت گرفته ۱۹ سهمیه مربوط به کنکور سراسری وجود دارد که در برخی از حوزه‌ها به گونه‌ای پیش‌بینی شده که ظرفیت اختصاص داده شده به برخی سهمیه‌ها بالاتر از ۵۰ درصد است؛ یعنی بیشتر از ۵۰ درصد ظرفیت به سهمیه اختصاص داده شده و این باعث شده که مفهوم رقابت در آزمون از بین برود.

دو تغییر اساسی سهمیه‌ها در آزمون‌های ۹۷

باید گفت سهمیه‌های آزمون سراسری در طول این نیم قرن با تغییرات زیادی روبه رو شده که آخرین تغییر آن به کنکور ۹۶ و تاثیر سهمیه ۵ درصدی ایثارگران است که در کنکور ۹۷ نیز اعمال می‌شود. در واقع در دفترچه امسال آزمون کارشناسی ارشد نیز دو تغییر مهم ایجاد شده؛ اول اینکه بر اساس قانون ۵ درصد ظرفیت هر کد رشته محل به جانبازان زیر ۲۵ درصد و همسر و فرزندان آنان و «همسر و فرزندان رزمندگان با حداقل شش ماه حضور داوطلبانه در جبهه » اختصاص دارد (سهمیه ایثارگران ۵ درصد ظرفیت). دوم اینکه طبق یک تبصره جدید در صورتی که سهمیه ۲۵ درصدی ایثارگران توسط داوطلبان مشمول سهمیه فوق تکمیل نشود، ظرفیت خالی مانده، ابتدا به مشمولین سهمیه ۵ درصدی ایثارگران که شرایط و حدنصاب لازم را داشته باشند، تخصیص یافته و اگر باز هم این ظرفیت خالی ماند، باقیمانده آن به داوطلبان سهمیه آزاد اختصاص می‌یابد.

مخالفت وزارت علوم با اعمال برخی سهمیه‌ها

این تغییرات در سهمیه‌ ورود به دانشگاه‌ها که سال گذشته از سوی مجلس شورای اسلامی تصویب شد، با اعتراضات بالای داوطلبان مواجه شد که در نهایت واکنش‌ مراجع ذی‌ربط را نیز برانگیخت. در نهایت سازمان سنجش و وزارت علوم سال گذشته گزارشات مبسوطی را از قانون اختصاص سهمیه‌ها به مجلس شورای اسلامی و شورای عالی انقلاب فرهنگی ارائه دادند و اصلاح این قانون در کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس در حال بررسی است و وزیر علوم در این زمینه گفت: موضوع اختصاص سهمیه‌ها در آزمون‌های سراسری و کارشناسی ارشد که طی روزهای اخیر نیز اعتراض برخی دانشجویان را به همراه داشته است، بر اساس قانون مجلس است؛ آنچه که در سال گذشته نیز بر اساس همین قانون بوده و وزارت علوم نیز نظر اصلاحی و پیشنهادی خود را در خصوص این سهمیه‌ها به مجلس شورای اسلامی ارائه داده است.

وی در ادامه تصریح کرد: با توجه به اینکه بحث سهمیه‌ها مصوبه مجلس است، بنابراین اگر قرار است تغییر یا اصلاحی در آن اتفاق بیفتد این تغییر باید از طریق مجلس باشد و وزارت علوم فقط مجری قانون است.

وزیر علوم تاکید کرد: موضوع اصلاح سهمیه‌ها باید در صحن مجلس شورای اسلامی مطرح شود و ما انتظار داریم کمیسیون‌ آموزش و تحقیقات مجلس به زودی این موضوع را برای رای‌گیری به صحن ارجاع بدهد.

دکتر غلامی با تاکید بر اینکه دانشجویان نگران سهمیه‌های آزمون نباشند،‌ گفت: تغییرات جدید در سهمیه‌ها برای آزمون‌های امسال اجرایی خواهد بود و دانشجویان نگران نباشند و ما در چارچوب قوانین و مقررات از حق و حقوق آنها محافظت می‌کنیم. هر قانونی که ازین پس و در این خصوص تصویب شود ما موظف به اجرای آن هستیم، امیدواریم این موضوع به نفع دانشجویان تمام شود.

کارگروه اصلاح سهمیه‌ها در شورای عالی فرهنگی تشکیل شد

همچنین دکتر ابراهیم خدایی، رییس سازمان سنجش نیز از تشکیل کارگروه اصلاح سهمیه‌ها در شورای عالی انقلاب فرهنگی خبر داد و افزود: پیرو تغییری  که در سهمیه‌بندی‌های سال گذشته ایجاد شد، اعتراضاتی شکل گرفت؛ بر همین اساس مقرر شد شورای عالی انقلاب فرهنگی این موضوع را بررسی کند و خوشبختانه کارگروهی در شورا به منظور ساماندهی کل سهمیه‌ها تشکیل شد.

از دیدگاه بسیاری از داوطلبان وجود سهمیه‌های ۱۹ گانه در آزمون‌های سراسری و حتی آزمون مقاطع بالاتر، کاملا عدالت آموزشی و رقابت برای کسب فرصت‌ها را زیر سوال می‌برد، ‌چرا که این سهمیه‌ها بیش از ۶۰ درصد ظرفیت برخی حوزه‌ها را به خود اختصاص می‌دهد. بنابراین خانواده‌ها و داوطلبان چشم‌انتظار تصمیم گیری جدی مسئولان در خصوص اصلاح سهمیه‌ آزمون‌ها هستند و امیدوارند کارگروه تخصیصی ویژه این امر در شورای عالی انقلاب فرهنگی بتواند اشکالات این سهمیه‌ها را حذف کرده و فضای برابر و یکسان برای رقابت هزاران داوطلب در دانشگاه‌ها ایجاد کنند.

ر مثبت و پویایی داشته باشد.

 

نکته‌ای که مجابمان می‌کند از مسئولان سازمان سنجش آموزش کشور بپرسیم آیا با تغییرات کنکور و اجرای شیوه جدید ۸۵+۱۵، پذیرش پرابهام جنسیتی برچیده شده یا خیر؟ سوالی که بی شک همه متقاضیان کنکور ۹۸ ترجیح می‌دهند پیش از برگزاری کنکور از پاسخ مسئولان به آن آگاه شوند، نه بعد از آن!