جراحی شانه یخ زده

شانه یخ زده چیست؟

به نقل از دکتر ابراهیم زاده سفتی و دردی که در ناحیه مفصل ایجاد می شود، شانه یخ زده یا کپسولیت چسبنده نام دارد که علائم آن به تدریج آغاز می شود و هر چه زمان می گذرد شدیدتر می شود. برای درمان نیز به حدود دوسال زمان نیاز است. بیماری شانه یخ زده در صورتی بوجود می آید که دست در حالت بی تحرکی یا کم تحرکی قرار بگیرد. مثلا بیمار به واسطه سکته مغزی یا ماستکتومی که دچار آن شده مدت زمانی را بی تحرک بوده و شانه در حالت منجمد قرار می گیرد. در درصد پایینی از موارد شانه یخ زده یا کپسولیت چسبنده به عمل جراحی نیاز است تا کپسول مفصلی شل و آزاد شده بتواند آزادانه ترحرکت کند. در موارد بسیاری با دارو، فیزیوتراپی و روش های دیگر درمانی مشکل قابل حل خواهد بود.

تشخیص شانه یخ زده

هنگامی که برای درد ناشی از شانه به پزشک مراجعه می کنید، پزشک متخصص شما برای بررسی درد و ارزیابی دامنه حرکت در طول معاینه فیزیکی از شما می خواهد اعمال خاصی انجام دهید. که شامل موارد زیر است:

بالا بردن دست ها

لمس شانه مخالف

خاراندن پشت

همچنین ممکن است پزشک از بیمار بخواهد عضلات خود را شل کند و دست بیمار را برای او حرکت دهد. این آزمایش می تواند به تشخیص شانه منجمد از آسیب روتاتور کاف کمک کند.

به طور کلی فقط از روی نشانه و علائم پزشک می تواند بیماری شانه یخ زده را حدس بزند اما آزمایش هایی همچون ام آر آی یا اشعه ایکس نیز در تشخیص نهایی بیماری بسیار موثر است.

علت بیماری شانه یخ زده چیست؟

دلایل به وجود آمدن شانه یخ زده هنوز به صورت کامل مشخص نشده اند. هنوز رابطه مشخصی به بازوی غالب یا عملکرد بازو مشاهده نشده. چند فاکتور می توانند خطر بروز این بیماری را افزایش دهد:

دیابت

شانه یخ زده در افراد مبتلا به دیابت بیشتر مشاهده می شود. دلیل رابطه بین این دو نامشخص است. بعلاوه، بیماران دیابتی دارای شانه منجمد درد بیشتری دارند. در واقع این بیماران مدت زمان بیشتری برای ” باز شدن یخ ” نیاز دارند.

بی حرکتی

شانه یخ زده می تواند بعد از عمل جراحی شانه، شکستگی یا دیگر آسیب دیدگی ها رخ دهد. توصیه حرکت دادن شانه بعد از آسیب دیدگی یا جراحی یکی از راه های پیش گیری از شانه یخ زده است.

بیماری های دیگر

بعضی از مشکلات سلامتی همراه با یخ زدگی شانه شامل کم کاری تیروئید، پرکاری تیروئید، بیماری پارکینسون و بیماری قلبی می شود:

علائم شانه منجمد

درد شانه یخ زده معمولا کم است. این درد معمولا در اوایل دوره بیماری و در زمان حرکت بازو بدتر است. این درد معمولا در نواحی بیرونی شانه و گاهی در ناحیه فوقانی بازو رخ می دهد. پزشک با معاینه فیزیکی و انجام آزمایش شرایط بیمار مشکوک را پیدا خواهد کرد. در واقع بعد از گفت و گو با پزشک درباره علائم و سابقه طبی، پزشک شانه بیمار را معاینه می کند.

دکتر فوق تخصص، شانه را با مراقبت به تمام جهات حرکت میدهد تا محدود بودن حرکت شانه و وجود درد در زمان حرکت را بررسی کند. بازه حرکت تحمیلی حالتی است که شخص دیگری شانه را حرکت میدهد. پزشک، بازه حرکتی تحمیلی را با بازه حرکتی اختیاری شانه مقایسه میکند. بازه حرکت اختیاری افراد دچار یخ زدگی شانه بازه حرکتی تحمیلی و اختیاری محدودی دارند

علائم شانه یخ زده

یخ زدگی شانه معمولا به آهستگی و طی سه مرحله بوجود می آید. ممکن است هر کدام از این مراحل چند ماهی طول بکشد.
مرحله دردناک: در طول این مرحله هر حرکت شانه با درد شانه همراه است و دامنه حرکت شانه به تدریج محدود می شود.
مرحله منجمد: ممکن است در طول این مرحله درد بتدریج کم شود اما شانه سفت تر می شود و دامنه حرکت آن به میزان قابل توجهی کاهش می یابد.
مرحله ذوب: در طول مرحله ذوب دامنه حرکت شانه به تدریج بهبود می یابد.
در برخی از افراد درد در طول شب بدتر شده گاهی الگوی خواب طبیعی فرد را برهم می زند.

علت شانه یخ زده

استخوان ها، رباط ها و تاندون هایی که مفصل شانه را می سازند درون کپسولی قرار دارند. شانه منجمد (بی حرکت) هنگامی بوجود می آید که کپسول اطراف مفصل شانه ضخیم و سفت شده حرکت مفصل را محدود می کند. هر چند بوجود آمدن فروزن شولدر در افرادی که به تازگی عدم تحرک طولانی شانه را مثلا بعد از عمل جراحی یا شکستگی دست تجربه کرده اند بیشتر محتمل است ولی پزشکان مطمئن نیستند که چرا شانه منجمد در برخی افراد اتفاق می افتد و در برخی دیگر نه. هر چند علت دقیق بوجود آمدن شانه یخ زده ناشناخته است ولی عوامل خاصی وجود دارند که می توانند خطر ایجاد شانه منجمد را افزایش دهند.

سن و جنس

در افراد با سن 40 و بالاتر احتمال تجربه شانه منجمد (بی حرکت) بیشتر است. بیشتر افرادی که این بیماری در آن ها بوجود می آید زنان هستند.

بی تحرکی و کم تحرکی

افرادی که بی تحرکی یا کم تحرکی طولانی مدت شانه را تجربه کرده اند بیشتر در معرض خطر ابتلا به شانه یخ زده هستند. در واقع عدم تحرک کافی ممکن است علت شانه یخ زده محسوب می شود. ممکن است بی تحرکی نتیجه عوامل مختلفی باشد که عبارتند از :
•    آسیب روتاتور کاف
•    شکستن دست
•    سکته مغزی
•    بهبودی بعد از جراحی

بیماری های سیستمیک

به نظر می رسد افرادی که مشکلات پزشکی خاصی دارند مستعد ابتلا به شانه منجمد هستند. نمونه هایی از این مشکلات عبارتند از:
•    دیابت
•    پرکاری تیروئید (هیپر تیروئیدیسم)
•    کم کاری تیروئید (هیپو تیروئیدیسم)
•    بیماری های قلبی عروقی
•    سل
•    بیماری پارکینسون : برای  کلیک کنید.

آزمایش و تشخیص شانه یخ زده

ممکن است پزشک برای بررسی درد و ارزیابی دامنه حرکت در طول معاینه فیزیکی از بیمار بخواهد اعمال خاصی انجام دهد. ممکن است این اعمال مشتمل بر موارد ذیل باشند:

بالا بردن دست ها. هر دو دست خود رابلند کرده به طور مستقیم در هوا بالا نگاه دارید مانند داور فوتبال که در حال اعلام ضربه آزاد است.

لمس شانه مخالف. رساندن دست از جلوی سینه به شانه مخالف و لمس شانه مخالف.

خاراندن پشت. حرکت را با قرار دادن پشت دست خود در مقابل قسمت کوچکی از پشت شروع کنید دست را به طرف بالا ببرید تا جایی که تیغه شانه مخالف را لمس کنید.

همچنین ممکن است پزشک از بیمار بخواهد عضلات خود را شل کند و دست بیمار را برای او حرکت دهد. این آزمایش می تواند به تشخیص شانه منجمد از آسیب روتاتور کاف کمک کند.

معمولا می توان فقط از روی نشانه ها و علائم، بیماری شانه یخ زده را تشخیص داد ولی ممکن است پزشک آزمایش های تصویربرداری مانند اشعه ایکس یا ام آر آی را به بیمار پیشنهاد کند تا بتواند وجود دیگر مشکلات ساختاری را رد کند.

درمان شانه یخ زده

روش‌های درمان یخ زدگی شانه بسته به سطح پیشرفتگی عارضه و شدت درد و گرفتگی در بیمار متفاوت خواهند بود.قسمت اعظم درمان شانه منجمد (بی حرکت) عبارت است از کنترل درد شانه و در صورت امکان حفظ دامنه بیشتری از حرکات شانه.
در بیشتر موارد شانه یخ زده ظرف 12 تا 18 ماه بهتر می شود ولی برای پیشگیری از ادامه یافتن بیماری حتما به پزشک مراجعه کنید. پزشک برای علائم پایدار این بیماری پیشنهادات ذیل را ارائه دهد:

دارو

مسکن هایی مانند آسپرین و ایبوپروفن (ادویل، موترین و غیره) که بدون نسخه به فروش می رسند می توانند به کاهش درد و التهاب ناشی از شانه منجمد کمک کنند. در برخی موارد ممکن است پزشک داروهای مسکن و ضد التهاب قوی تری را تجویز کند.

مسکن های معمولی

ممکن است در تلاش برای کنترل درد ناشی از شانه یخ زده ابتدا پاراستامول تجویز شود. کدئین مسکن قوی تری است که می تواند به جای پاراستامول یا افزون بر آن مورد استفاده قرار بگیرد ولی یبوست یکی از عوارض جانبی شایع کدئین است. می توان مسکن های معمولی را افزون بر دیگر روش های درمان درد شانه مصرف کرد.

مسکن های ضد التهاب

نمونه هایی از مسکن های ضد التهاب عبارتند از ایبوپروفن، دیکلوفناک و ناپروکسن. کارکرد این داروها بدین صورت است که به سبک کردن درد و همینطور کاهش هر نوع تورم (التهاب) شانه کمک می کنند. این داروها با عناوین تجاری / مارک های مختلفی وجود دارند. بنابراین اگر یک مارک مناسب نبود ممکن است مارک دیگر خوب باشد. مسکن های ضد التهاب گاهی باعث بروز عوارض جانبی می شوند. همواره برای دستیابی به فهرست کاملی از هشدارها و عوارض جانبی احتمالی دارو بروشور داخل جعبه دارو را مطالعه نمایید.

تزریق استروئید

تزریق کورتیکواستروئیدها به مفصل شانه به کاهش درد و بهبود تحرک شانه منجمد کمک می کند. در برخی موارد تزریق به درون یا نزدیک مفصل شانه بیماری را برای چند هفته به خوبی تسکین می دهد. استروئیدها التهاب را کاهش می دهند ولی درمان نمی کنند چون علائم بیماری بتدریج باز می گردند. با این وجود بسیاری افراد از تسکین دردی که تزریق استروئید برای آن ها به ارمغان می آورد استقبال می کنند.

تزریق آب مقطر

تزریق آب مقطر به کپسول مفصلی به اتساع/بسط بافت کمک کرده حرکت دادن مفصل توسط بافت را آسان تر می کند.

عمل جراحی

اگر روشهای بالا به رفع مشکل شانه یخ زده (بی حرکت) کمک نکند آنگاه بیمار می تواند برای برداشتن بافت زخمی و رفع چسبندگی درون مفصل شانه داوطلب عمل جراحی شود.پزشکان معمولا این عمل جراحی را به روش آرتروسکوپی شانه و با استفاده از ابزارهای دارای چراغ و لوله مانندی که از طریق برش های کوچک اطراف مفصل به درون مفصل فرستاده می شوند انجام می دهند. تکنیک هایی که مورد استفاده قرار می گیرند عبارتند از:

•  مانیپولاسیون (مانور و چرخاندن). این روشی است که در آن جراح شانه را به اطراف حرکت می دهد در حالی که بیمار بیهوش است.این عمل با بی حسی عمومی انجام می شود بنابراین بیمار بی هوش می شود و هیچ دردی احساس نمی کند. سپس پزشک مفصل شانه را در جهات مختلف حرکت می دهد تا به شل کردن بافت سفت شده شانه منجمد کمک کند. بسته به میزان نیروی واردهاین عمل می تواند باعث شکستگی استخوان ها شود.
•  آزاد سازی کپسولی به روش آرتروسکوپیک: این عمل نسبتا کوچکی است که به عنوان جراحی “سوراخ کلیدی” انجام می شود. این عمل یک روزه است و طی آن کپسول تنگ مفصل با میله جراحی مخصوصی آزادسازی می شود.

فیزیوتراپی

یک فیزیوتراپیست می تواند برای کمک به حفظ تحرک شانه به بیمار تمرینات کششی بیاموزد. بسیاری از افراد را به فیزیوتراپیستی ارجاع می دهند که می تواند درمورد بهترین تمرینات که می توان برای درمان شانه یخ زده (بی حرکت) مورد استفاده قرار داد مشاوره کارشناسی دهد. همچنین ممکن است فیزیوتراپیست ها دیگر تکنیک های تسکین درد مانند کیسه های گرمایشی و سرمایشی و ماشین های تحریک الکتریکی عصب از طریق پوست (TENS) را امتحان کنند.

تمرینات شانه

این تمرینات معمولا به بیماران مبتلا به شانه منجمد توصیه  می شوند. هدف از این تمرینات جلوگیری از ” سفت شدن” شانه و تا حد ممکن حفظ تحرک آن است. برای اثربخشی بیشتر، انجام منظم تمرینات طبق دستور پزشک یا فیزیوتراپیست حائز اهمیت است.

شیوه زندگی و خود درمانی

تا آنجا که می توانید و محدودیت های ناشی از درد و دامنه حرکت اجازه می دهد به استفاده از شانه و اندام مبتلا در فعالیت های زندگی روزانه ادامه دهید.گرم یا سرد کردن شانه می تواند به تسکین درد شانه یخ زده کمک کند.