ابوعلی سینا را چرا همه دنیا بیش از ما می شناسند و به او احترام می گذارند؟

ابن سینا ، از نظر وسعت و غنای آثار خود ، همواره در شرق و غرب مورد توجه بوده است ، باز هم به لطف محققان صادق و برجسته غربی که روزها و شبها به تحقیق در مورد آثار این معجزه پرداختند. در تمام سنین به سوالات علمی و فلسفی امروز پاسخ دهید.

تقریباً در تمام کشورهای بزرگ جهان از آمریکا، انگلیس و فرانسه گرفته تا الجزایر، هند و پاکستان و درباره ابن سینا برگزار شده است. مقالات ارائه شده در برخی از این سمینارها به هیچ وجه قابل مقایسه با آنچه ما در ایران نوشتیم نیست.

یکی از دروس اجباری ما در مورد فلسفه دکارت در اوایل انقلاب و در زمان جنگ تحمیلی بود که در فرانسه برای دوره فوق لیسانس در دانشگاه خوزه تحصیل می کردم. معلم ما دکتر دومینیک لوکور ، یکی از پیشروان دکارت فرانسوی بود که این درس را آموزش داد. او در روز اول درس این سوال را مطرح کرد که چرا دکارت چه قبل و چه بعد از خود با دیگر فیلسوفان فرانسوی متفاوت است و آیا در واقع تافته جداگانه ای است؟ در پرانتز بگویم که فرانسوی ها همیشه خود را عقل گرا معرفی کرده اند و آن عقل گرایی را به دکارت نیز نسبت می دهند.

با این سوال در کلاس سکوت حاکم شد. برخی از دانشجویان پاسخی دادند که استاد قبول نکرد. سپس خود معلم با پاسخ عجیب خود کلاس را از بلاتکلیفی بیرون آورد که من را نیز متعجب کرد. آن روزها مصادف با اولین روزهای انقلاب و جنگ تحمیلی بود و رسانه های فرانسوی اخبار مربوط به جنگ ایران و انقلاب را شبانه روز به طور مفصل منتقل می کردند و به تفصیل درباره آنها بحث می کردند. معلم گفت: «اگر ریشه عناصر انقلاب ایران را جستجو کنید، به یک مذهب شیعه می رسید که بر خلاف سایر مذاهب اسلامی، انقلابی است و همیشه با پادشاهان و حاکمان درگیر بوده و آنها را به رسمیت نمی شناسد. ابن سینا، فیلسوف بزرگ ایرانی که غرب قرون وسطی دانش و فلسفه خود را مدیون اوست، نیز از همین مذهب انقلابی شیعه است. او به دلیل وابستگی به این ایمان انقلابی، با حاکمان زمان خود به قدرت رسید و از شهر و دیار تبعید شد».

وی ادامه داد: «به نظر من دکارت که یکی از خوانندگان آثار فلسفی ابن سینا به زبان لاتین بود، نه تنها در علم و فلسفه بلکه در شیوه زندگی خود نیز تحت تأثیر سلف ایرانی خود قرار گرفته است. اثر فلسفی ابن سینا در مورد انسان معلق. علاوه بر این بهره برداری علمی و فلسفی، می بینیم که دکارت در طول زندگی خود بی قرار نبود و از شهری به شهر و از کشوری به کشور دیگر گریخت تا خانه ای امن بیابد و در سایه آن به کاوش بپردازد و نخاه با چنین رفتاری می خواهد از ابن پیروی کند. مثال سینا »

من در کلاس خیلی خوشحال بودم که استاد اینقدر از ابن سینا تعریف می کند، اما متاسفم که ما ایرانی ها نتوانستیم نمونه کار فرانسوی دکارت را برای ابن سینا بسازیم. این امر باعث شد من به نگارش کتابی در مورد ابن سینا با دیدگاه جدیدی در مورد برنامه تحقیقاتی آینده خود فکر کنم.

پس از فارغ التحصیلی به ایران بازگشتم و با سخنرانی در دانشگاه صنعتی شریف، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، به تحقیق درباره علمای اسلام در ایران پرداختم. در آن زمان دکتر مهدی گلشنی ریاست پژوهشکده را برعهده داشت و من چندین ویژه نامه درباره خیام و خواجه نصیر منتشر کردم. پس از آن پروژه ابن سینا را به عهده گرفتم و درخواست مقاله ای از ایران و خارج از ایران تا چاپ کتاب کردم. تا کنون ، علمای بزرگ ابن سینا بیشتر بر س questionsالات متافیزیکی و عرفان ابن سینا تمرکز کرده اند؛ اگر جنبه های دیگری از ابن سینا مانند ریاضیات، نجوم، کیهان شناسی، موسیقی در غرب مورد بررسی قرار گرفته است، می خواهم با ارائه ترجمه هایی از این گونه آثار به ابن سینای معاصر در کشورم نیز بپردازم. نویسندگان و مترجمان این کتاب از نویسندگان برجسته و صاحب نظر در حوزه پژوهشی خود هستند. متاسفانه در زمان انتشار این کتاب دکتر ساسان سپنتا نویسنده ایرانی و مائورو زونتا نویسنده فرانسوی از دنیا رفتند و گفتند نمی توانند شاهد انتشار مقاله خود باشند.

آقای قاسم فینیانوس، نویسنده سوری یکی از مقالات، به دلیل حملات داعش و گروه های تروریستی به سوریه، محل سابق خود را ترک کرده است و اکنون از او اطلاعی ندارم. یکی از مقالات خوب این کتاب متعلق به دکتر گلشنی و شاگردش دکتر جمالی است که در مورد آگاهی و رابطه ذهن و مغز از دیدگاه ابن سینا صحبت می کند. همچنین دو مقاله درباره آثار نجومی ابن سینا یکی به زبان فارسی و دیگری به زبان فرانسه نوشته ام که امیدوارم مورد توجه قرار گیرد. همچنین مقالاتی درباره منطق مدالیته از دیدگاه ابن سینا درباره منطق دانان خارجی داریم که اساتید ایرانی آن را به فارسی ترجمه کرده اند و این مقالات نیز نگاهی نو به مضامین منطقی ابن سینا دارد.

دلیل انتخاب کتابی درباره ابن سینا نه تنها دانش ابن سینا بلکه نقشی است که این نابغه بزرگ در تمدن اسلامی ایفا کرده است. او فقط یک مدل تمدن است ، مهم نیست چگونه به آن نگاه کنید! به عنوان مثال، اگر زندگی نامه برخی از دانشمندان شرق و غرب را مطالعه کنید، می بینید که برای پیشبرد اهداف علمی، گاهی مجبور بوده اند از برخی خواسته های خود دست بردارند و از دستورات پادشاهان یا فرمانروایان اطاعت کنند. نام آنها را ذکر کنید. عده ای که فقط علم داشتند و از اخلاق و ایمان محروم بودند، به دلیل دلبستگی به زندگی مادی و مال دنیا، علم خود را در خدمت دشمنان بشر قرار دادند.

یکی دیگر از ویژگی های ابن سینا این بود که وی توسط بسیاری از علوم زمان خود احاطه شده بود. امروزه به دلیل گسترش علم و پیدایش دانش جدید، عده ای معتقدند که بر خلاف گذشته فقط باید در یک علم تخصص داشت و برای محقق امروزی عمر انسان برای مطالعه بیشتر علم کافی نیست. اما اینها اغلب قادر به نوآوری و تحقیق در همان زمینه تخصصی نیستند. من با برخی از این اساتید در دانشگاه صنعتی شریف و سایر دانشگاه‌ها آشنا شدم و متوجه شدم که آنها فقط از مباحث اساسی ادبیات، دین، فلسفه و سیاست کشورشان اطلاعی ندارند. آنها همچنین از ابتکار عمل در حوزه تخصصی خود محروم هستند. مثلا من استاد ریاضی را می شناسم که جبر است اما وارد بحث های هندسی نمی شود، برعکس اگر ابن سینا را مطالعه کنید از محیط او در علوم مختلف متعجب می شوید!

دانشگاه صنعتی شریف و استاد گروه فلسفه علم این دانشگاه یادداشتی در خصوص لزوم توجه بیشتر به ابعاد ناشناخته این دانشمند بزرگ برای ما ارسال کردند که در ادامه می خوانید. ما ایرانی ها آن طور که باید و شاید بزرگان علمی و فلسفی خود را به طور عام و ابن سین را به طور خاص نمی شناسیم و همین عدم شناخت ما را از عرضه کالاهای ارزشمند خود در بازارهای جهانی باز داشته است. از طرف دیگر غربی ها در این زمینه از ما پیشی گرفته اند. ابن سینا به گستردگی و غنای آثارش، باز هم به برکت علمای صادق و برجسته غربی که روزها و شبها در مورد آثار این معجزه تحقیق می کردند، همواره مورد توجه شرق و غرب بوده است. در تمام اعصار به سوالات علمی و فلسفی روز پاسخ دهید. تقریباً در همه کشورهای بزرگ دنیا از آمریکا، انگلیس و فرانسه گرفته تا الجزایر، هند و پاکستان و درباره ابن سینا برگزار شده است. مقالات ارائه شده در برخی از این سمینارها اصلاً با آنچه در ایران نوشتیم قابل مقایسه نیست. انگیزه اصلی من از تالیف این کتاب ترجمه و چاپ برخی از این گونه مقالات بوده است و اگر مقالات این کتاب را مرور کنید با من موافق خواهید بود.

23302