چرا یخچال صدای زیادی می دهد و چگونه آن را برطرف کنیم؟
صدای غیرعادی یخچال میتواند ناشی از عوامل مختلفی باشد از جمله فعالیت کمپرسور، عملکرد فنها، سیستم یخساز، یا حتی مسائلی سادهتر مانند تراز نبودن دستگاه یا کثیفی قطعات. تشخیص دقیق منبع صدا برای رفع آن اهمیت دارد در این مقاله بررسی این که علت صدای غیر طبیعی یخچال چیست؟ را بررسی خواهیم کرد.

دلایل اصلی صدای غیرعادی یخچال
یخچالها در طول شبانهروز فعالیت میکنند و تولید صدا بخشی طبیعی از عملکرد آنهاست. با این حال، برخی صداها غیرعادی بوده و نشاندهنده وجود مشکلی در دستگاه هستند. شناسایی منبع این صداهای غیرطبیعی اولین گام برای رفع آنهاست. این صداها میتوانند از قطعات مختلفی مانند موتور، فنها، سیستم گردش آب یا حتی بدنه یخچال ناشی شوند. درک عملکرد هر بخش به شما کمک میکند تا بهتر علت صدای مزاحم را تشخیص دهید. گاهی اوقات، صداهای غیرعادی ناگهانی شروع میشوند، در حالی که در موارد دیگر، صدا به مرور زمان بلندتر میشود که میتواند نشانهای از فرسودگی یا تجمع آلودگی باشد. بررسی دقیق نوع صدا و زمان تولید آن (مثلاً هنگام روشن شدن کمپرسور، در طول چرخه یخسازی یا به صورت مداوم) میتواند سرنخهای مهمی برای عیبیابی ارائه دهد.
صدای کمپرسور
کمپرسور قلب سیستم خنککننده یخچال است و وظیفه فشردهسازی و پمپاژ مبرد را بر عهده دارد. صدای وزوز یا هوم ملایم هنگام کار کردن کمپرسور طبیعی است، اما اگر این صدا بلندتر از حد معمول شود، یا به صورت rattling (لقلق)، grinding (ساییدگی) یا banging (کوبش) شنیده شود، میتواند نشاندهنده مشکل باشد. فرسودگی قطعات داخلی کمپرسور، شل شدن پایهها یا اتصالات آن، یا حتی مشکل در روغنکاری میتواند باعث افزایش صدای آن شود. گاهی اوقات، کمپرسور برای غلبه بر انسداد در سیستم یا کار کردن در دمای محیط بالا، تحت فشار بیشتری قرار میگیرد که این نیز میتواند منجر به صدای بلندتر شود. بررسی وضعیت کمپرسور و اطراف آن از نظر لرزش غیرعادی یا گرمای بیش از حد میتواند در تشخیص مشکل کمککننده باشد.
صدای فن کندانسور
فن کندانسور معمولاً در قسمت پایین یا پشت یخچال، نزدیک کمپرسور قرار دارد. وظیفه این فن، خنک کردن کویلهای کندانسور (شبکههای سیاه پشت یا زیر یخچال) و کمپرسور با دمیدن هوا بر روی آنهاست. اگر پرههای این فن کثیف شده باشند یا گرد و غبار زیادی روی آنها نشسته باشد، تعادل آن به هم خورده و هنگام چرخش صدای وزوز بلندتر یا لرزش ایجاد میکند. همچنین، اگر چیزی مانند سیم، کابل یا حتی گرد و غبار فشرده شده با پرههای فن برخورد کند، صدای تقتق یا خراشیدن شنیده میشود. موتور فن نیز به مرور زمان میتواند فرسوده شده و صدای غیرعادی تولید کند. دسترسی به فن کندانسور معمولاً با باز کردن یک پنل پشتی یا پایینی امکانپذیر است.
صدای فن اواپراتور
فن اواپراتور داخل بخش فریزر قرار دارد و وظیفه آن گردش هوای سرد در سراسر یخچال و فریزر است. یکی از دلایل شایع صدای غیرعادی این فن، تجمع برفک یا یخ بر روی پرههای آن یا اطراف اواپراتور (کویلهای سرمایشی داخل فریزر) است. این یخ میتواند با پرههای در حال چرخش فن برخورد کرده و صدای تقتق یا خشخش ایجاد کند. همچنین، اگر چیزی مانند بستهبندی مواد غذایی به فن نزدیک شود یا آن را مسدود کند، صدای خراشیدن یا وزوز بلندتر شنیده میشود. موتور فن اواپراتور نیز ممکن است به مرور زمان فرسوده شده و صدای جیرجیر یا ناله تولید کند. دسترسی به فن اواپراتور معمولاً با برداشتن پنل پشتی داخل فریزر امکانپذیر است.
صدای یخساز
سیستم یخساز در یخچالهای ساید بای ساید یا مدلهای مجهز به یخساز، منبع صداهای مختلفی میتواند باشد. صدای پر شدن سینی یخساز با آب (صدای جریان آب یا هیس)، صدای ترک خوردن یخ در حین انجماد یا جدا شدن از سینی، صدای موتور یا مکانیسم یخساز هنگام چرخش و رها کردن یخ در محفظه، و صدای افتادن قطعات یخ در سطل یخ، همگی صداهای طبیعی هستند. با این حال، اگر صدای یخساز غیرعادی بلند یا مداوم باشد، مثلاً صدای grinding (ساییدگی) هنگام تلاش برای چرخش در حالی که مسدود شده است، یا صدای تقتق بلند و غیرعادی، میتواند نشاندهنده مشکلاتی مانند انسداد مسیر آب، یخ زدن قطعات متحرک، یا نقص در موتور یا سنسورهای آن باشد. بررسی محفظه یخ از نظر تجمع غیرعادی یخ یا انسداد میتواند مفید باشد.
صدای جریان آب یا مایعات
در سیستم یخچال، مبرد در لولهها جریان دارد و در چرخههای سرمایش و گرمایش (در فرآیند دیفراست) تغییر حالت میدهد. این جریان مبرد میتواند صداهایی مانند قلقل، هیس، یا غرغره ایجاد کند که معمولاً طبیعی بوده و جای نگرانی ندارد. همچنین، در یخچالهای نوفراست (بدون برفک)، آب حاصل از ذوب شدن برفک در طول چرخه دیفراست به سمت سینی تخلیه در پایین یخچال هدایت میشود. صدای چکه کردن یا جریان این آب نیز طبیعی است. با این حال، اگر صدای جریان آب یا مایعات غیرعادی بلند، مداوم یا همراه با نشانههای دیگر مانند کاهش سرمایش یا بوی غیرمعمول باشد، ممکن است نشانهای از مشکل در سیستم مبرد یا مسیر تخلیه آب باشد که نیاز به بررسی دقیقتر دارد.
تراز نبودن یخچال
یکی از سادهترین دلایل صدای زیاد و لرزش در یخچال، تراز نبودن آن است. اگر یخچال روی سطح ناهمواری قرار گرفته باشد یا پایههای آن به درستی تنظیم نشده باشند، بدنه دستگاه هنگام کار کردن کمپرسور یا فنها شروع به لرزش میکند. این لرزش میتواند باعث برخورد قطعات داخلی یا خارجی به یکدیگر یا به دیوار و کف شود و صداهای تقتق، وزوز یا جغجغه ایجاد کند. اطمینان از اینکه هر چهار پایه یخچال به طور محکم روی زمین قرار دارند و وزن دستگاه به طور یکنواخت توزیع شده است، برای کاهش لرزش و صدا ضروری است. استفاده از یک تراز بنایی روی سطح بالایی یخچال میتواند به شما نشان دهد که آیا دستگاه به درستی تراز شده است یا خیر.
مشکل سینی تخلیه آب
سینی تخلیه آب، که معمولاً در پایین یخچال و بالای کمپرسور قرار دارد، آب حاصل از چرخه دیفراست را جمعآوری میکند. گرمای کمپرسور باعث تبخیر این آب میشود. اگر این سینی پر از زباله، گرد و غبار یا رسوبات دیگر باشد، ممکن است آب در آن جمع شده و سرریز کند. چکه کردن آب روی قطعات داغ مانند کمپرسور میتواند صدای هیس یا صدای غیرعادی دیگری ایجاد کند. همچنین، اگر سینی تخلیه به درستی در جای خود قرار نگرفته باشد یا آسیب دیده باشد، ممکن است در اثر لرزش یخچال صدای جغجغه یا تقتق تولید کند. تمیز نگه داشتن این سینی و اطمینان از قرارگیری صحیح آن میتواند به جلوگیری از این صداها کمک کند.
کثیف بودن کویلهای کندانسور
کویلهای کندانسور، که معمولاً در پشت یا زیر یخچال قرار دارند، وظیفه دفع گرمای جذب شده از داخل یخچال به محیط بیرون را بر عهده دارند. اگر این کویلها با لایهای ضخیم از گرد و غبار، موی حیوانات خانگی یا پرز پوشیده شوند، فرآیند دفع گرما به درستی انجام نمیشود. این امر باعث میشود کمپرسور برای خنک کردن یخچال مجبور به کار کردن بیشتر و طولانیتر شود. کارکرد مداوم و تحت فشار کمپرسور میتواند منجر به افزایش صدای آن شود. علاوه بر افزایش صدا، کثیفی کویلهای کندانسور باعث کاهش بازدهی یخچال و افزایش مصرف برق نیز میشود. تمیز کردن منظم این کویلها یکی از مهمترین اقدامات نگهداری برای کاهش صدا و بهبود عملکرد یخچال است.
صداهای طبیعی یخچال کدامند؟
همانطور که اشاره شد، برخی صداها در یخچال کاملاً طبیعی هستند و نشاندهنده عملکرد صحیح دستگاه میباشند. صدای وزوز یا هوم ملایم کمپرسور در حین کار کردن و لحظه شروع به کار یا توقف آن طبیعی است. صدای جریان مبرد در لولهها، مانند قلقل، هیس، یا غرغره، نیز بخشی از سیکل تبرید است و معمولاً شنیده میشود. در یخچالهای نوفراست، در طول چرخه دیفراست (برفکزدایی خودکار)، ممکن است صداهایی مانند تقتق یا ترک خوردن شنیده شود که ناشی از انبساط و انقباض مواد در اثر تغییرات دما و ذوب شدن برفک است. همچنین، صدای چکه کردن آب حاصل از ذوب برفک در سینی تخلیه و سپس تبخیر آن، و در مدلهای دارای یخساز، صدای پر شدن سینی آب، جدا شدن یخ از قالب و افتادن آن در محفظه، همگی صداهای عادی محسوب میشوند. آشنایی با این صداهای طبیعی به شما کمک میکند تا صداهای غیرعادی را بهتر تشخیص دهید و بیمورد نگران نشوید.
روشهای گام به گام رفع صدای یخچال
بسیاری از صداهای غیرعادی یخچال را میتوان با انجام چند مرحله ساده عیبیابی و نگهداری در منزل برطرف کرد. قبل از هرگونه اقدام، حتماً یخچال را از برق بکشید تا از ایمنی خود اطمینان حاصل کنید. سپس با توجه به نوع و محل صدایی که شنیدهاید، مراحل مربوطه را دنبال کنید. این اقدامات شامل بررسی وضعیت فیزیکی دستگاه، تمیز کردن قطعاتی که ممکن است کثیف شده باشند، و اطمینان از عملکرد صحیح بخشهای قابل دسترس است. اگر پس از انجام این مراحل صدای غیرعادی برطرف نشد، ممکن است مشکل پیچیدهتر باشد و نیاز به بررسی توسط یک متخصص داشته باشد. اما در بسیاری از موارد، با کمی دقت و حوصله میتوان منبع صدا را پیدا کرده و آن را رفع نمود.
بررسی و تراز کردن یخچال
ما در این بخش آموزش تراز کردن یخچال را ذکر میی کنیم .برای تراز کردن یخچال، ابتدا آن را کمی از دیوار فاصله دهید. از یک تراز بنایی استفاده کنید و آن را روی سطح بالایی یخچال قرار دهید، ابتدا از جلو به عقب و سپس از چپ به راست. اگر حباب تراز در مرکز قرار نگرفت، نشاندهنده تراز نبودن دستگاه است. برای تنظیم پایهها، معمولاً در جلوی یخچال دو پایه قابل تنظیم و در عقب دو غلتک وجود دارد. پایههای جلو را با چرخاندن (معمولاً در جهت عقربههای ساعت برای پایین آوردن و خلاف آن برای بالا بردن) تنظیم کنید تا یخچال کاملاً تراز شود و هر چهار نقطه تماس آن با زمین محکم باشد. بهتر است قسمت جلوی یخچال کمی بالاتر از قسمت عقب باشد تا درب آن به راحتی بسته شود. مطمئن شوید که غلتکهای عقب آزادانه حرکت میکنند اما وزن اصلی روی پایههای جلو و عقب است.
تمیز کردن فن کندانسور
برای تمیز کردن فن کندانسور، ابتدا یخچال را از برق بکشید. معمولاً برای دسترسی به فن کندانسور باید پنل پشتی یا پایینی یخچال را باز کنید. محل دقیق آن در دفترچه راهنمای دستگاه شما ذکر شده است. پس از برداشتن پنل، فن و کویلهای کندانسور را مشاهده خواهید کرد. با استفاده از یک برس نرم یا برس مخصوص تمیز کردن کویلهای یخچال و یک جاروبرقی با سری باریک، گرد و غبار و پرزهای جمع شده روی پرهها و موتور فن و همچنین روی کویلهای کندانسور را به دقت تمیز کنید. مراقب باشید به پرهها یا سیمکشیها آسیب نرسانید. پس از تمیزکاری کامل، پنل را دوباره در جای خود قرار دهید و یخچال را به برق وصل کنید. این کار به کاهش صدای فن و کمپرسور و افزایش بازدهی یخچال کمک زیادی میکند.
بررسی و عیب یابی فن اواپراتور
صدای غیرعادی فن اواپراتور اغلب به دلیل تجمع یخ یا انسداد است. برای بررسی، یخچال را از برق بکشید و محتویات فریزر را خالی کنید. پنل پشتی داخل فریزر را که فن اواپراتور و کویلهای اواپراتور پشت آن قرار دارند، با باز کردن پیچها یا آزاد کردن گیرهها بردارید. مراقب باشید به سیمکشیها آسیب نرسانید. اگر روی فن یا کویلها مقدار زیادی برفک یا یخ مشاهده کردید، این میتواند علت صدا باشد. برای رفع آن، باید یخچال را برای مدت حداقل ۲۴ تا ۴۸ ساعت از برق بکشید و درب فریزر را باز بگذارید تا برفکها به طور کامل آب شوند. قرار دادن حوله در کف فریزر و جلوی آن برای جذب آب ضروری است. پس از ذوب شدن کامل یخ، فن را به آرامی با دست بچرخانید تا مطمئن شوید آزادانه حرکت میکند. اگر فن آسیب دیده باشد یا پس از ذوب یخ همچنان صدای غیرعادی بدهد، ممکن است نیاز به تعویض موتور فن باشد.
رفع مشکل یخساز
اگر صدای غیرعادی از یخساز میشنوید، ابتدا یخچال را از برق بکشید. محفظه یخ را بررسی کنید. گاهی اوقات، قطعات یخ به هم چسبیده یا در مسیر خروج گیر کردهاند و باعث ایجاد صدا میشوند. یخهای گیر کرده را با احتیاط خارج کنید. اگر صدای grinding (ساییدگی) میشنوید، ممکن است مکانیزم داخلی یخساز مشکل داشته باشد. بررسی کنید که آیا مسیر آب به یخساز مسدود نشده باشد. گاهی اوقات، ریختن مقدار کمی آب گرم (نه داغ) در سینی یخساز میتواند به ذوب شدن یخهای ریز گیر کرده کمک کند. اگر مشکل ادامه داشت و به نظر میرسد مربوط به قطعات مکانیکی یا الکتریکی یخساز است، ممکن است نیاز به بررسی تخصصیتر باشد.
تمیز کردن سینی تخلیه آب
سینی تخلیه آب معمولاً در پایین یخچال و بالای کمپرسور قرار دارد و ممکن است برای دسترسی به آن نیاز به باز کردن پنل پشتی یا پایینی باشد (مشابه دسترسی به فن کندانسور). یخچال را از برق بکشید و پنل را بردارید. سینی تخلیه را پیدا کنید. اگر پر از آب، لجن، یا زباله است، آن را با دقت بیرون بیاورید و با آب و صابون تمیز کنید. مسیر تخلیه آب از داخل فریزر به این سینی را نیز بررسی کنید تا مطمئن شوید مسدود نشده است. میتوانید با استفاده از یک سیم نازک یا ابزار مشابه، انسداد احتمالی در لوله تخلیه را برطرف کنید. پس از تمیز کردن، سینی را به درستی در جای خود قرار دهید و مطمئن شوید که محکم و تراز است تا در اثر لرزش یخچال صدا ندهد. سپس پنل را ببندید و یخچال را به برق وصل کنید.
بررسی و مرتب کردن لولهها یا سیمهای پشت یخچال
گاهی اوقات، صداهای تقتق یا جغجغه از پشت یخچال ناشی از برخورد لولههای مبرد (کندانسور) یا سیمهای برق با بدنه یخچال، دیوار یا یکدیگر است. برای بررسی این موضوع، یخچال را از برق کشیده و با احتیاط آن را از دیوار فاصله دهید. قسمت پشتی یخچال را نگاه کنید و مسیر لولهها و سیمها را بررسی کنید. اگر مشاهده کردید که لولهها یا سیمها در نقطهای به هم یا به چیزی برخورد میکنند که ممکن است باعث ایجاد صدا در اثر لرزش شود، آنها را به آرامی مرتب کنید یا با استفاده از بستهای پلاستیکی یا فوم عایق، آنها را از هم جدا کنید تا از برخورد جلوگیری شود. مطمئن شوید که هیچ لوله یا سیمی با قطعات متحرک مانند فن کندانسور تماس ندارد.
چه زمانی نیاز به تماس با تعمیرکار یخچال دارید؟
در حالی که بسیاری از صداهای یخچال با اقدامات ساده قابل رفع هستند، برخی مشکلات پیچیدهتر بوده و نیاز به دانش فنی و ابزار تخصصی دارند. اگر پس از انجام تمام مراحل عیبیابی و تمیزکاری که در بالا ذکر شد، صدای غیرعادی یخچال همچنان ادامه داشت، یا اگر صدا از ابتدا بسیار بلند، غیرعادی (مانند صدای فلز به فلز، ناله بلند، یا صدای الکتریکی غیرمعمول) یا همراه با نشانههای دیگری مانند کاهش شدید سرمایش، بوی سوختگی، یا نشت آب یا مبرد بود، بهتر است با یک تعمیرکار متخصص تماس بگیرید. مشکلات مربوط به کمپرسور، سیستم مبرد (نشت یا انسداد گاز)، برد الکترونیکی اصلی، یا فنهایی که پس از تمیزکاری همچنان صدا میدهند، معمولاً نیاز به مداخله حرفهای دارند. تلاش برای تعمیر این قطعات بدون دانش و ابزار کافی میتواند خطرناک بوده و به دستگاه آسیب بیشتری وارد کند.
راهکارهای پیشگیری از ایجاد صدای زیاد در یخچال
پیشگیری همیشه بهتر از درمان است، و این در مورد صداهای یخچال نیز صدق میکند. با انجام نگهداری منظم، میتوانید از بروز بسیاری از صداهای غیرعادی جلوگیری کنید. یکی از مهمترین اقدامات، تمیز کردن منظم کویلهای کندانسور و فن آن در پایین یا پشت یخچال است، حداقل هر ۶ تا ۱۲ ماه یک بار. این کار به کمپرسور اجازه میدهد تا با بازدهی بیشتری کار کند و کمتر تحت فشار قرار گیرد، که منجر به کاهش صدا میشود. اطمینان از تراز بودن یخچال و فاصله مناسب آن از دیوار نیز از لرزش و صداهای ناشی از آن جلوگیری میکند. بررسی دورهای فن اواپراتور در فریزر از نظر تجمع برفک و جلوگیری از انسداد آن توسط مواد غذایی نیز مهم است. همچنین، مطمئن شوید که درب یخچال و فریزر به درستی بسته میشوند تا از ورود هوای گرم و تشکیل برفک اضافی جلوگیری شود. پر نگه داشتن یخچال در حد معقول (نه بیش از حد فشرده) نیز به گردش بهتر هوا و عملکرد بهینه قطعات کمک میکند، درصورتی که صدهای یخچال ادامه دار بود بود برای تعمیر یخچال فریزر به دکتر آچار مراجعه نمایید.
سوالات متداول
چرا یخچال صدای کلیک میدهد؟
صدای کلیک در یخچال میتواند دلایل مختلفی داشته باشد. رایجترین علت، عملکرد ترموستات یا رله کمپرسور هنگام روشن و خاموش شدن است که کاملاً طبیعی است. گاهی نیز این صدا ناشی از انبساط و انقباض قطعات پلاستیکی داخلی در اثر تغییرات دما، بهخصوص پس از باز و بسته شدن درب یا در طول چرخه دیفراست است. در برخی مدلها، صدای کلیک میتواند مربوط به تایمر دیفراست باشد.
صدای قل قل آب در یخچال طبیعی است؟
بله، صدای قل قل یا غرغره آب در یخچال معمولاً طبیعی است. این صدا ناشی از جریان مبرد (گاز خنککننده) در لولههای سیستم تبرید است که بخشی از فرآیند خنکسازی محسوب میشود. همچنین، در یخچالهای نوفراست، صدای چکه کردن یا جریان آب حاصل از ذوب شدن برفک در طول چرخه دیفراست نیز طبیعی است.
آیا صدای زیاد یخچال خطرناک است؟
صدای زیاد یخچال لزوماً خطرناک فوری نیست، اما میتواند نشانهای از وجود مشکلی باشد که در صورت بیتوجهی میتواند به خرابی قطعات یا کاهش عمر مفید دستگاه منجر شود. صداهای بلند و غیرعادی مانند grinding یا banging نشاندهنده سایش یا نقص مکانیکی هستند که نیاز به بررسی دارند تا از آسیب جدیتر جلوگیری شود. بیتوجهی به این صداها میتواند باعث افزایش مصرف انرژی یا از کار افتادن ناگهانی یخچال شود.
چگونه صدای غیرعادی یخچال را تشخیص دهیم؟
برای تشخیص صدای غیرعادی، به نوع صدا (مثلاً وزوز بلند، تق تق، grinding، جیرجیر) و محل دقیق آن (فریزر، پشت یخچال، پایین دستگاه) توجه کنید. همچنین، زمان شنیده شدن صدا (مداوم، هنگام روشن شدن کمپرسور، در طول چرخه یخساز یا دیفراست) میتواند سرنخ مهمی باشد. مقایسه صدای فعلی با صداهای طبیعی که قبلاً از یخچال خود شنیدهاید نیز به تشخیص کمک میکند.
صدای وز وز یخچال نشانه چیست؟
صدای وز وز در یخچال معمولاً مربوط به کار کردن فنها (فن کندانسور در پایین یا پشت، فن اواپراتور در فریزر) یا کمپرسور است. وزوز ملایم طبیعی است، اما اگر صدای وزوز بلندتر از حد معمول باشد، میتواند نشانهای از کثیفی یا انسداد در فنها یا کار کردن تحت فشار کمپرسور به دلیل کثیفی کویلها یا مشکلات دیگر باشد.
علت صدای تق تق یخچال چیست؟
صدای تق تق در یخچال میتواند دلایل متعددی داشته باشد. این صدا ممکن است ناشی از انبساط و انقباض قطعات پلاستیکی داخلی در اثر تغییرات دما (به خصوص در طول چرخه دیفراست)، برخورد پرههای فن اواپراتور با برفک یا انسداد، یا برخورد لولهها یا سیمها در پشت یخچال به دلیل لرزش دستگاه باشد.
تمیز کردن کویلهای پشت یخچال چقدر در کاهش صدا موثر است؟
تمیز کردن کویلهای کندانسور (پشت یا زیر یخچال) یکی از موثرترین روشها برای کاهش صدای یخچال است. تجمع گرد و غبار روی کویلها باعث میشود کمپرسور برای دفع گرما بیشتر کار کند و صدای بلندتری تولید کند. با تمیز کردن کویلها، کمپرسور با بازدهی بهتری کار میکند، کمتر تحت فشار قرار میگیرد و در نتیجه صدای کمتری تولید میکند.