لیست انواع آزمایش چکاپ کودکان و اهمیت آن چگونه است؟

معاینات منظم و آزمایش چکاپ کودک راهی مهم برای پیگیری وضعیت سلامتی و رشد اوست. برای حفظ سلامت کودکان باید در هر سنی، حواستان به آزمایش‌هایی مانند آزمایش خون کامل، تغذیه، اندازه‌گیری قند خون و بررسی وضعیت رشد باشد. انجام آزمایش رشد و وزن یا ارزیابی کم‌خونی، دیابت، چاقی کودکان و موارد متنوع دیگر مانع از آن می‌شود که سلامت بچه‌ها به‌خطر بیافتد.

آزمایش چکاپ کودکان چیست و چرا باید انجام شود؟

از بدو تولد فرزندتان تا سال‌های نوجوانی، مراجعه منظم به متخصص اطفال اهمیت زیادی دارد. به مراجعات منظم به پزشک و انجام تست‌های مختلف، آزمایش چکاپ کودک گفته می‌شود. برای بررسی رشد، تکامل و بیماری‌های احتمالی مانند مشکلات بینایی و شنوایی کودکان باید حتماً به انجام چکاپ‌ها دقت کنید.

بعد از سه سالگی، معمولاً چکاپ‌ها یک بار در سال خواهند بود. با این حال، اگر کودک شما دچار علائم و وضعیت خاصی است، شاید نیاز به مراجعه مکرر به پزشک داشته باشید. همیشه تابع برنامه‌ چکاپی باشید که پزشک معالج کودک توصیه می‌‌کند.

لیست آزمایش‌های چکاپ کودک

برای اینکه تمام ابعاد سلامتی بچه را مورد بررسی قرار دهید و خیالتان بابت وضعیت او راحت باشد، باید با لیست یا همان فهرست آزمایش چکاپ کودکان آشنا باشید. در واقع، چکاپی جامع شامل موارد زیر است:

• انجام واکسیناسیون منظم
• معاینه کامل بدن و بررسی فشار خون
• سوالاتی در مورد رشد کودک؛ جسمی و عاطفی
• جمع آوری و به‌روز رسانی سوابق سلامت خانواده
• غربالگری دوره‌ای اسکولیوز، بینایی، شنوایی کودکان
• ثبت آمار رشد حیاتی و ترسیم قد و وزن در نمودار رشد فردی
• بررسی سلامت دندان و ارجاع به دندانپزشک تا سن دوسالگی
• سوالاتی در مورد رژیم غذایی، ورزش، خواب، ایمنی و رفاه عاطفی
• سوالاتی در مورد محیط خانه و مدرسه کودک برای بررسی وضعیت ایمنی و بهداشتی
• آزمایش کلسترول بین سنین ۹ تا ۱۱ سال؛ بیشتر برای کودکان در معرض خطر ابتلا به کلسترول بالا

با انجام این آزمایش‌ها و بررسی نتایج آن نزد دکتر اطفال می‌توانید وضعیت سلامت بچه‌ها را به‌دقت زیر نظر بگیرید و اگر اقدامی لازم بود، آن را به‌موقع پیش ببرید. آکادمی اطفال آمریکا غربالگری نوجوانان را از نظر مشکلات سوء مصرف مواد و بحث در مورد سلامت جنسی توصیه می‌کند. در برخی از کشورها مراقبت‌های بهداشتی محرمانه شامل موارد زیر هم برای نوجوانان صورت می‌گیرد:

• پیشگیری از بارداری یا عفونت‌های مقاربتی
• درمان بارداری یا عفونت‌های مقاربتی
• تشخیص و درمان آزار جنسی و جسمی
• مراقبت و مشاوره برای مشکلات مواد مخدر و الکل

اگر هر یک از این مسائل در حین معاینه معمول یا ویزیت منظم پزشک بروز کند، نوجوان اجازه صحبت‌کردن خصوصی با متخصص را دارد. در این مسیر، سعی می‌کنند که اطلاعات مربوط به نوجوانان محرمانه نگه داشته شود. چنین روندی در برخی از کشورها مانند آمریکا در جریان است.

دکتر کودکان وظیفه پیشگیری و درمان بیماری‌های کودکان و ارائه مراقبت‌های پیشگیرانه را بر عهده دارد. این متخصصان در زمینه‌های مختلفی از جمله بررسی‌های دوره‌ای سلامت کودک، مدیریت اختلالات رفتاری و یادگیری، تشخیص و درمان ناهنجاری‌های مادرزادی، اختلالات خواب کودک، واکسیناسیون، ارزیابی وزن و قد کودک و ارائه رفتار درمانی برای کودکان فعالیت می‌کنند.

دکتر متخصص اطفال با انجام معاینات دوره‌ای نوزاد به بررسی مراحل رشد و تکامل او پرداخته و همچنین مشاوره تغذیه‌ای را برای تغذیه سالم و مناسب شیرخواران ارائه می‌دهد. همچنین این پزشکان مسئولیت بررسی و درمان اختلالات رشد، تاخیر رشد، مشکلات مرتبط با بلوغ و حفظ سلامت نوجوانان را نیز بر عهده دارند. مشاوره پزشکی برای کودکان و نوجوانان نیز بخشی از خدماتی است که توسط متخصصان اطفال ارائه می‌شود.

در چه سنینی باید آزمایش چکاپ کودک را انجام دهید؟

از همان زمانی که بچه به دنیا می‌آید، باید حواستان به چکاپ‌هایش باشد. یک یا دو روز بعد از به‌دنیاآمدن، کودکان تحت آزمایش و چکاپ قرار می‌گیرند. در ماه‌های نخست زندگی هم باید ماهی یک‌بار، معاینات و تست‌های لازم انجام شوند. بعد از یک سالگی، در فواصلی منظم، نیاز به انجام چکاپ است.

چکاپ بدو تولد

بعد از به‌ دنیاآمدن نوزاد، برخی از آزمایش‌ها و چکاپ‌ها شروع می‌شوند. این آزمایش‌ها شامل موارد زیر هستند و حتماً برای هر نوزادی انجام می‌گیرند. چکاپ بدو تولد شامل موارد زیر است:

• اگر نوزاد در بیمارستان واکسن هپاتیت بی(HBV) را دریافت نکرده باشد، آن را دریافت خواهد کرد. توصیه می‌شود که نوزادان اولین دوز واکسن را در ۲۴ ساعت اول تولد دریافت کنند.
• دو غربالگری شنوایی و خون هم از سوی پزشک اطفال بررسی می‌شوند. در صورت نیاز، این آزمایش‌ها تکرار خواهند شد.
• پزشک قد و وزن نوزاد را اندازه‌گیری خواهد کرد.

برخی از این آزمایش‌ها در همان زمان تولد و در بیمارستان انجام و برخی هم یک یا دو روز بعد از به‌ دنیاآمدن پیگیری می‌شوند.

چکاپ یک ماهگی

در یک‌ماهگی هم کماکان لازم است که بچه را برای چکاپ به آزمایشگاه ببرید و با مشورت پزشک، معاینات و امور غربالگری لازم را پیگیری کنید. از جمله اقداماتی که برای چکاپ بچه‌های یک‌ماهه انجام می‌شود، به این‌ها دقت کنید:

• در چکاپ یک‌ماهگی یا دوماهگی دوز دوم واکسن هپاتیت بی B (HBV) دریافت می‌شود.
• پزشک قد و وزن نوزاد را برای بررسی هرگونه وضعیت غیرعادی مورد اندازه‌گیری و ارزیابی قرار می‌دهد.

هرگز مراجعه به پزشک و انجام آزمایش چکاپ کودک را به بعد موکول نکنید. در ماه‌های نخست و در هر سنی، نیازهای بدن کودک متفاوت است. با چکاپ می‌توانید متوجه وضعیت و نیازهایش در هر دوره شوید.

آیا همه کودکان نیاز به چکاپ منظم دارند؟

بله، در سنین کودکی، ارزیابی وضعیت رشد اهمیت زیادی دارد. بدون آزمایش چکاپ کودک نمی‌توانید به نتیجه‌گیری قطعی درباره این موضوع برسید. ضمن اینکه با چکاپ‌ها می‌توانید بسیاری از بیماری‌ها را هم زود تشخیص دهید و مانع از گسترش آن‌ها شوید. چکاپ‌های منظم فرصتی برای اطمینان از انجام واکسیناسیون‌های منظم کودک هم هستند. واکسیناسیون برای پیشگیری از بسیاری از مشکلات و بیماری‌ها واجب است. با چکاپ می‌توانید نسبت به وضعیت تغذیه کودک هم به دید بهتری برسید. بنابراین، چکاپ‌های منظم ایده بسیار خوبی هستند و نباید از آن‌ها غافل باشید.

نکات قبل و بعد از آزمایش کودک

پیش از انجام آزمایش چکاپ کودک باید او را با روند پیش رو آشنا کنید. از کلمات ترسناک برای شرح ماجرا استفاده نکنید و مثلاً ترسی بابت آمپول و سوزن و…، در او به وجود نیاورید. البته این برای کودکانی است که متوجه حضور در آزمایشگاه و مطب می‌شوند. نکات دیگری که باید پیش از انجام آزمایش در نظر گرفته شوند، شامل موارد زیر هستند:

• ناشتا بودن؛ برای برخی از آزمایش‌ها، مانند آزمایش خون، کودک باید ناشتا باشد.
• لباس مناسب؛ لباسی راحت و گشاد برای سهولت نمونه‌گیری خون به تن کودک بپوشانید.

بعد از آزمایش هم با کودک همراه باشید و به او جایزه دهید یا سعی کنید که خاطره‌ای خوش برایش بسازید تا از فشار و استرس واردشده کم شود. اگر:

• کودک ناشتا بوده، به او غذایی سبک و مغذی بدهید.
• از دادن غذاهای چرب و سنگین خودداری کنید.

در صورتی که نمونه‌گیری از رگ انجام شده باشد، محل نمونه‌گیری را با باند تمیز ببندید و به کودک یاد دهید که دستش را تکان ندهد تا خونریزی ایجاد نشود. در صورت وجود درد، امکان استفاده از کمپرس یخ هم وجود دارد.

برای چکاپ و تشخیص بیماری کودک به چه پزشکی مراجعه کنیم؟

برای بررسی وضعیت سلامت کودکان باید به پزشک کودکان یا همان متخصص اطفال مراجعه کنید. چنین دکتری با آگاهی از اینکه تخصص اطفال چیست، به شما در ارزیابی سلامت عمومی بچه‌ها کمک می‌کند. با انجام انواع آزمایش چکاپ کودک مشخص می‌شود که وضعیت سلامت عمومی بدن او در چه شرایطی است. لیست آزمایش چکاپ کودکان متنوع است و مواردی مانند آزمایش عملکرد کلیه، آزمایش ادرار و ارزیابی رشد را شامل می‌شود. برای آگاهی از اینکه کودک مبتلا به دیابت، کم‌خونی یا مشکلات دیگر است، باید سن آزمایش چکاپ کودک را بشناسید و برای انجامش، به‌موقع مراجعه کنید. آزمایش خون کودکان و اقداماتی مانند مراجعه برای زدن واکسن بسیار مهم‌اند و نباید پشت‌گوش انداخته شوند

تخصص اطفال، یکی از حوزه‌های پزشکی است که به سلامت و رشد کودکان اختصاص دارد. متخصص اطفال در سایت دکتردکتر(drdr.ir/) در زمینه تشخیص و درمان بیماری‌های شایع کودکان شامل بیماری‌های جسمی، عاطفی و رشدی آن‌ها تحت عنوان دوره‌های لازم دکتر کودکان آموزش دیده‌اند. دکتر اطفال از زمان تولد تا دوره بلوغ، به ارائه مراقبت‌های پزشکی لازم در مراحل رشد کودکان و درمان بیماری های شایع کودکان می‌پردازد. متخصص کودکان، در زمینه تغذیه صحیح کودکان، رشد، ایمنی، رفتار و سلامت روانی آن‌ها خدمات موردنیاز را به خانواده‌ها ارائه می‌دهد. این تخصص با همکاری دیگر تخصص‌های پزشکی، مانند فوق تخصص‌های آلرژی و ایمونولوژی، عفونت، ریه و اندوکرینولوژی، بهبود سلامت و رشد کودکان را تضمین می‌کند.